Czas realizacji projektu:
od 2021 r.
W 1920 roku Polska, po latach zaborów i braku własnej państwowości, wróciła nad Bałtyk. Niewielki skrawek wybrzeża był jednak zupełnie niezagospodarowany. Mimo to, wizjonerstwo grupy ówczesnych polityków oraz ekspertów branży morskiej, pozwoliło na zbudowanie własnego portu, otwierającego Polskę na świat. Tadeusz Wenda, który nie tylko wskazał miejsce jego realizacji, ale także zaprojektował i nadzorował budowę, stworzył dzieło, które pozwoliło na rozwój gospodarczy kraju oraz rozwinięcie żeglugi i handlu zamorskiego. Port był dumą i chlubą nie tylko rządzących, ale całego społeczeństwa II Rzeczypospolitej. Specyficzne okoliczności i warunki, jakie zaistniały w odrodzonym po I wojnie światowej państwie, spowodowały konieczność skupienia się Polaków na inwestycjach morskich. Budowa portu dawała szanse pracy i samorealizacji ogromnej grupie przedstawicieli inteligencji technicznej, specjalistów różnych dziedzin, ale także zwykłych robotników. Miasto, które tu wyrosło stało się symbolem nowoczesności, przedsiębiorczości i chlubą II Rzeczypospolitej.
Tadeusz Wenda urodził się w Warszawie 23 lipca 1863 roku. Jego ojciec, Władysław Wenda, był podsekretarzem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego, a także kierował Archiwum Miejskim. Troszczył się o właściwą edukację syna. Uczył go pracowitości, stanowczości w działaniu, uczciwości i skromności. Wiedzę naukową Tadeusz zdobywał w szkole, ale jego postawa moralna i światopogląd kształtowały się w domu rodzinnym. Po ukończeniu gimnazjum Tadeusz studiował na Wydziale Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. Jako wykwalifikowany inżynier pracował na budowach kolei carskich i mostów. Doświadczenie zawodowe zdobywał także budując porty w Windawie, Rewlu (Tallin) i Rojen koło Rygi.
Praktyka i gruntowne wykształcenie zaprocentowały, gdy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, władze wojskowe, znając umiejętności i pracowitość inżyniera, zaproponowały mu wybór miejsca pod budowę, sporządzenie projektu, a później kierownictwo inwestycji portowej w Gdyni. Realizacji tego zadania Wenda poświęcił 17 lat pracy. Jego zakres odpowiedzialności i obowiązków był ogromny. Swoje koncepcje i wizje wcielał w życie polegając przede wszystkim na doświadczeniu. Nie lubił pracować wyłącznie przy biurku – sam doglądał postępów na budowie.
29 maja 1921 roku, w nieznanej wówczas niemal nikomu niewielkiej wsi Gdynia, odbyła się uroczystość poświęcenia budowy portu wówczas widzianego, jako skromną, o drewnianej konstrukcji przystań dla floty wojennej, statków handlowych oraz łodzi rybackich. Dzień, w którym wbity został pierwszy pal pod budowę portu tymczasowego stał się symbolem rodzącej się Polski na morzu. Jednak dopiero realizacja portu właściwego pozwoliła w pełni wykorzystać jego możliwości dla gospodarki, rozwinąć żeglugę, wzmocnić granicę państwa nad Bałtykiem i kształtować morską świadomość Polaków.
Zarówno sam projekt Wendy, jak i tempo oraz organizacja budowy portu, były wysoko ocenione przez polskich i zagranicznych specjalistów w tej dziedzinie. Tadeusza Wendę wyróżniono wieloma odznaczeniami polskimi i zagranicznymi, z francuską Legią Honorową i duńskim orderem Dannebroga włącznie. Pojawiały się też nieliczne głosy krytyczne, dyskredytujące prace polskiego projektanta. Sam Wenda, człowiek niezwykłej skromności, na temat swojej pracy powiedział: „Dla Polski buduję ten port”.
W stulecie rozpoczęcia prac przy budowie portu w Gdyni, 29 maja 2021 roku, na Molo Rybackim, nastąpiło odsłonięcie pomnika inżyniera Tadeusza Wendy. W ten sposób uhonorowany został człowiek, dla którego praca dla Polski była obowiązkiem i zaszczytem.
Rok 2021 został ogłoszony w Gdyni Rokiem Tadeusza Wendy.
Muzeum Miasta Gdyni kieruje szczególne podziękowania do Pani Hanny Wendy-Uszyńskiej oraz Pani Dagmary Płazy-Opackiej za ich nieocenioną pomoc, konsultację merytoryczną i zaangażowanie, bez których historia nie wybrzmiałaby z taką mocą.
Dziedzictwo Tadeusza Wendy ma nieocenione znaczenie dla miasta Gdyni. Świadczą o tym liczne miejsca upamiętniające jego osobę. Na ostrodze Mola Rybackiego znajduje się okazały pomnik budowniczego portu. Tadeusz Wenda doczekał się również swojej własnej ulicy. Imię legendarnego inżyniera nosi także Technikum Mechaniczne nr 1, podobnie jak jeden z rosnących przy szkole dębów.
Inżynier Tadeusz Wenda sportretowany na odsłoniętym we wrześniu muralu, twarzą zwrócony jest ku głównemu wejściu do gdyńskiego portu. Patrząc za nim w tym właśnie kierunku, ponad budynkami…
Nadawanie nazw statkom Istniejąca od tysięcy lat tradycja uroczystego nadawania nazw statkom przed ich zwodowaniem, współcześnie stała się powszechna. Kiedy statek opuszcza stocznię, organizuje się ceremonię chrztu…
„W tym domu mieszkał i pracował inż. Tadeusz Wenda (…)” – tak rozpoczyna się napis na tablicy pamiątkowej znajdującej się przy głównym wejściu do budynku Biura Budowy…
Tadeusz Wenda, wizjoner, projektant i kierownik budowy portu gdyńskiego, za swoją pracę i zaangażowanie został uhonorowany wieloma odznaczeniami polskimi, jak i zagranicznymi, między innymi Krzyżem Komandorskim Orderu…
Od setek lat w krajobrazie kulturowym Polski widoczne są krzyże – symbole wiary chrześcijańskiej, patriotyzmu i pamięci. Te znaki były i są obiektem kultu religijnego, miejscem modlitwy,…
„Wizjoner i Wiatr”– tak mógłby brzmieć alternatywny tytuł pomnika Tadeusza Wendy. Powstała w skali 1,5:1 odlana z brązu rzeźba waży ok. pół tony i ma 2, 8…
Budowa portu w Gdyni stała się jedną z najważniejszych inwestycji w II Rzeczypospolitej. Było to zadanie niełatwe, wymagające przezwyciężenia wielu problemów i przeciwności. Aby lepiej zrozumieć warunki w jakich powstawał gdyński port, należy przyjrzeć się temu, co pisał o nim jego projektant i kierownik budowy – Tadeusz Wenda. Teksty publikowane przez inżyniera na temat jego największego dzieła, ukazują nie tylko profesjonalizm, który cechował go w pracy zawodowej, ale także wielką pewność siebie przy podejmowaniu decyzji ważnych dla funkcjonowania odradzającego się państwa polskiego.
We wszystkich tekstach została zachowana oryginalna pisownia Tadeusza Wendy.
Pisownia oryginalna. Każdy przyznać musi, że Polska znalazła się w bardzo trudnym położeniu po wojnie światowej, gdy zamiast portu gdańskiego odzyskała tylko część wybrzeża morskiego, zabranego jej…
Pisownia oryginalna. W chwili obecnej, kiedy Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę o budowie portu w Gdyni, zwrócił uwagę fakt, że prasa wystąpiła z ożywioną polemiką na temat, gdzie…
Pisownia oryginalna. Po długich latach niewoli Polska odzyskała na podstawie traktatu wersalskiego część Pomorza, zabranego nam przez Prusy. Dnia 10 lutego 1920 roku wojska polskie, które wkroczyły…
Życie Tadeusza Wendy z pewnością mogłoby zainspirować wiele osób. Pochodził z rodziny szlacheckiej, studiował na jednej z najlepszych uczelni carskiej Rosji, przeżył dwie wojny światowe i odrodzenie się Polski po okresie zaborów. Pracę dla ojczyzny traktował jako swój obowiązek. Wszechstronność zawodowa pozwalała mu podejmować decyzje ważne dla całego państwa. Projektował i budował nie tylko porty, ale także koleje i mosty. Kierował również pracami hydrotechnicznymi. Był niezwykle pracowity i wymagający, a przy tym bardzo skromny i życzliwy. Poznaj bliżej Tadeusza Wendę!
W literaturze przedmiotu, w zależności od dyscypliny naukowej reprezentowanej przez badacza, przyjmowane są różne definicje rodziny, domu etc. Generalnie daje się ją sprowadzić do wspólnoty osób mieszkających…
Instytut Inżynierów Komunikacji (ros. Instytut Inżynierow Putiej Soobszczenija) był wyższą szkołą techniczną założoną w 1809 r. mocą decyzji cara Aleksandra I. Odegrał on istotną rolę w kształceniu,…
Każda podróż posiada swój początek i koniec. Podróż inż. Tadeusza Wendy na Wybrzeże w początku maja 1920 roku również. Z pewnością możemy precyzyjnie określić jej początek, to…
Przyjazd do Gdyni Kiedy w drugiej połowie 1920 roku inżynier Tadeusz Wenda ponownie przyjechał do Gdyni, by rozpocząć budowę portu, wiedział że tym razem zostanie tu na…
Trudne początki Inżynier Tadeusz Wenda, wychowany w kulcie pracy, obowiązki zawodowe stawiał na pierwszym planie. O jego zaangażowaniu w budowę portu pisano wiele. Mało jednak wiemy o…
Tadeusz Wenda był wybitnym inżynierem, projektantem portów bałtyckich, mostów i kolei. Obdarzony ścisłym umysłem, swoje zdolności wykorzystywał w pracy, której oddawał się bez reszty. O jego karierze…
Eksperci skandynawscy w Gdyni 2 maja 1931 roku w tygodniku „Polska Gospodarcza” ukazała się niesygnowana notatka pt. Eksperci skandynawscy w Gdyni. Zawarte w niej informacje sugerują, że…
Pierwsza praca Bezpośrednio po tym, jak Tadeusz Wenda uzyskał w 1890 roku tytuł inżyniera komunikacji, znalazł zatrudnienie nie tylko w swoim zawodzie, ale nawet w swojej specjalizacji…
Budowa portu morskiego była kwestią priorytetową odradzającej się w dwudziestoleciu międzywojennym Polski. Na kartach historii portu złotymi zgłoskami zostało zapisane nazwisko inżyniera Tadeusza Wendy, który jako kierownik…
Trudny czas przejścia na emeryturę W lipcu 1937 roku do 74 letniego inżyniera Tadeusza Wendy, ówczesnego naczelnika Wydziału Techniczno-Budowlanego Urzędu Morskiego, wpłynęło pismo od Ministra Przemysłu i…
← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony “www.TadeuszWenda.pl” Wiatr od morza Po I wojnie światowej spełniły się marzenia Polaków o niepodległej ojczyźnie i powrocie nad Bałtyk. Wielu z…
Rocznica urodzin Tadeusza Wendy Od wieków przyjaciele i członkowie rodziny składają życzenia i wręczają prezenty jubilatom z okazji ich urodzin. Zazwyczaj dla wszystkich jest to dzień…
Unikatową wartość historyczną i dokumentalną przypisujemy obiektom, z którymi wiążą się niezwykłe zdarzenia lub wyjątkowe osoby. Właśnie do takich muzealiów należą pamiątki po inżynierze Tadeuszu Wendzie, projektancie i budowniczym gdyńskiego portu. Obiekty te zajmują ważne miejsce w historii naszego miasta oraz, pośrednio, przyczyniają się do propagowania dziedzictwa kulturowego. W tej sekcji prezentujemy najciekawsze obiekty z naszych zbiorów.
Pamiątki po Tadeuszu Wendzie zajmują ważne miejsce w zbiorach Muzeum Miasta Gdyni, bo dokumentują życie i pracę budowniczego gdyńskiego portu. Jedną z nich jest faksymile, czyli pieczęć…
Neoklasycystyczne filiżanki ze spodkiem, wykonane z najwyższej jakości białej porcelany, o bardzo subtelnym złoto-kobaltowym zdobieniu, były produkowane dla dworu cesarskiego i szlachty. Ta konkretna pochodzi z fabryki…
W 1921 roku, w niewielkiej w tamtym czasie wsi Gdynia rozpoczęto budowę portu. Osobą, która wskazała miejsce budowy, przygotowała projekt i nadzorowała jego wykonanie był inż. Tadeusz Wenda…
Miłość z portem w tle. Tadeusz i Halina Wendowie Inżynier Tadeusz Wenda jest jednym z ojców założycieli Gdyni. To on zdecydował, że tu powstanie pierwszy port II…
Konieczność budowy niezależnego portu Decyzją traktatu pokojowego podpisanego 28 czerwca 1919 roku w Wersalu przesądzono losy Gdańska, który otrzymał status Wolnego Miasta, pod ochroną Ligi Narodów. Polska…
Pierwsze lata nauki Tadeusza Wendy Tadeusz Wenda był uznanym specjalistą w zawodzie inżyniera komunikacji. Pozostawił po sobie nie tylko wielkie projekty komunikacyjne, w tym port w Gdyni,…
Pamiątki po Tadeuszu Wendzie zajmują ważne miejsce w zbiorach naszego muzeum, dokumentując życie i pracę budowniczego gdyńskiego portu. Należą do nich pieczęcie, którymi posługiwał się inżynier podczas…
Gadżety na biurko Któż z nas nie zdenerwował się, gdy w wyniku przeciągu sfrunęły mu z biurka zapisane notatkami kartki? Pozbierać je potem, poukładać w odpowiedniej kolejności…
Pamiątki to przedmioty, które przypominają o osobach, wydarzeniach, miejscach. Zawierają pewien kod informacji, bez którego tracą swoje znaczenie. Może on przetrwać jedynie przez przekazywanie w formie ustnej,…
Wystarczy spojrzenie na port i wiemy, jakiego formatu inżynierem był Tadeusz Wenda. A jakim był człowiekiem? Jakim ojcem, szefem? Aby uzyskać odpowiedź na te pytania musimy zanurzyć się we wspomnieniach, pamiętając, że te, wraz z upływem czasu, zmieniają się. Z innej perspektywy opowiada o ojcu kilkunastoletni syn, z innej długoletni pracownik wspominający inżyniera po trzydziestu latach. Inaczej też wypowie się o dziadku wnuczka, która zna go tylko z opowiadań. Mamy nadzieję, że zgromadzone relacje pomogą nam poznać człowieka, który zmienił charakter Gdyni. Na zawsze.
Stanisław A. Korwin w swojej książce wspomina inżyniera Tadeusza Wendę w czasie, kiedy był pracownikiem Najwyższej Izby Kontroli Państwa. Jak sam pisze: „Miałem rozpatrywać sprawy związane z…
Gdynia dn. 27.II.1929r. Kochany Jerzyku! Dziękuję Ci bardzo za list. Przede wszystkim odpowiadam na Twoje zapytania. Jestem zdrów, dzięki Bogu. Biuro w nowym domu idzie lepiej, bo…
Janusz Franciszek ( Władysław ) Wenda, starszy syn inż. Tadeusza Wendy urodził się w 1913 r., w Warszawie. Zmarł w 1938 r., po operacji wyrostka robaczkowego, w…
Dziś, kiedy aparat fotograficzny większość z nas ma zawsze pod ręką, fotografowanie przestaje być postrzegane jako elitarna sztuka. Nadal jednak jest doskonałym sposobem na zatrzymanie czasu i…
List od małego Jerzyka do tatusia, przechowywany przez wiele dziesiątek lat w domowym archiwum, stanowi niezwykłą rodzinną pamiątkę. Pisany drukowanymi literami, niewprawną rączką dziecka, które prawdopodobnie dopiero…
Jan Żelewski – były pracownik Kierownictwa Budowy Portu w Gdyni w latach od 1.X.1921 r. do 31 XII.1924 r. Dowiedziałem się, że w “Kierownictwie” jest wolna…
Muzeum Miasta Gdyni we współpracy z Portem Gdynia przygotowało serię podcastów, opartych o narracje Dagmary Płazy-Opackiej, współautorki powstającej monografii Tadeusza Wendy. Podczas ośmiu odcinków prześledzimy życie budowniczego portu młodość i odebrane wychowanie, które zdeterminowały jego późniejsze losy, życie rodzinne oraz wydarzenia, związane z narodzinami portu. Dzięki podcastom poznamy nie tylko ścieżkę zawodową Wendy, ale i jego portret osobisty. Wszystko, dzięki zachowanej korespondencji oraz dokumentom.
Ostatnia dekada życia inżyniera Tadeusza Wendy to okres, w którym w jego życiu zawodowym zaszły duże zmiany. Jego sytuacje życiową zmienił też okres wojenny oraz nowy ustrój…
Tadeusz Wenda cieszył się w Gdyni wielkim szacunkiem. Oprócz budowy portu angażował się w sprawy miasta, z zainteresowaniem śledził proces rozwoju Gdyni, poszukiwał nowych rozwiązań konstrukcyjnych i…
Poznaliśmy rodzinne historie związane z budowniczym portu Tadeuszem Wendą, realia życia studenckiego w okresie zaborów, wreszcie drogę zawodową, która skierowała inżyniera do gdyńskiego letniska. W szóstym odcinku…
Polska wzywa. Wzywa port. Po zmianie sytuacji geopolitycznej w Europie oraz w obliczu nadziei, jakie rodzą się w sercu setek tysięcy Polaków, Tadeusz Wenda rozpoczyna swoją najważniejszą…
Jak przyszły budowniczy gdyńskiego Portu poznał swoją przyszłą małżonkę? Jak życie rodzinne wpływało na zmiany w życiu zawodowym? Jak głosi przysłowie, za każdym wielkim sukcesem mężczyzny stoi…
Zanim inż. Tadeusz Apolinary Wenda rozpoczął budowę portu, doświadczenie zdobywał na studiach. Jak wyglądała edukacja studentów podczas zaborów? Dlaczego Tadeusz Wenda wybrał taki, a nie inny kierunek…
Młody Tadeusz Apolinary Wenda od lat szkolnych przejawiał wyjątkowe talenty, które rozwijał w burzliwym dla kraju momencie zaborów oraz rusyfikacji. Jak przebiegała jego edukacja? Z jakim problemami…
Każda legenda ma swój początek. W przypadku inżyniera Tadeusza Wendy, dzieciństwo miało duży wpływ na jego późniejszą karierę i dokonania. Rodowe zwyczaje, przekazywane wartości i miejsce dorastania…
Poznawanie historii jest niezwykłą przygodą! Przygotowaliśmy dla Ciebie specjalne karty pełne łamigłówek, które przeniosą Cię wprost do przedwojennej Gdyni. Bohaterem zadań jest Tadeusz Wenda – budowniczy gdyńskiego portu, wizjoner, człowiek, dla którego nie było rzeczy niemożliwych.
Kliknij tutaj, aby pobrać plik dźwiękowy 1.mp3
Kliknij tutaj, aby pobrać plik dźwiękowy 2.mp3
Kliknij tutaj, aby pobrać plik dźwiękowy 3.mp3
Kliknij w grafikę, aby pobrać plik .PDF
Publikacje drukowane
Wydania internetowe