Jedność. Osobiste historie Grudnia ’70

Wydarzenia Grudnia 1970 roku są wciąż żywe w pamięci mieszkańców Wybrzeża. Tragiczna historia wystąpienia władz Polski przeciwko własnym obywatelom, to również wyraz jedności społeczeństwa. Właśnie ten pozytywny wymiar wspólnoty, jaka powstała podczas brutalnej pacyfikacji zmierzających do pracy stoczniowców, stanowi prawdziwą lekcję dla kolejnych pokoleń.

Obecnie młodzież ma jeszcze szansę poznać tę historię od jej bezpośrednich świadków: swoich dziadków, ciotek, czy sąsiadów, uczestników tamtych wydarzeń sprzed ponad 50 lat.

Plakat wizerunkowy projektu Jedność. Osobiste historie z Grudnia 70′.

Wydarzenia Grudnia 1970 roku są wciąż żywe w pamięci mieszkańców Wybrzeża. Tragiczna historia wystąpienia władz Polski przeciwko własnym obywatelom, to również wyraz jedności społeczeństwa. Właśnie ten pozytywny wymiar wspólnoty, jaka powstała podczas brutalnej pacyfikacji zmierzających do pracy stoczniowców, stanowi prawdziwą lekcję dla kolejnych pokoleń.

Obecnie młodzież ma jeszcze szansę poznać tę historię od jej bezpośrednich świadków: swoich dziadków, ciotek, czy sąsiadów, uczestników tamtych wydarzeń sprzed ponad 50 lat.

Muzeum Miasta Gdyni (MMG) zamierza wesprzeć młodych ludzi w gromadzeniu historii poprzez realizację projektu edukacyjnego aktywizującego uczniów szkół ponadpodstawowych, a także wszystkich zainteresowanych tematyką wydarzeń Grudnia 1970 roku – mieszkańców miasta i turystów. W Archiwum Cyfrowym przechowujemy zrealizowane w latach 2021-2023 nagrania wywiadów z uczestnikami wydarzeń grudniowych oraz ich bliskimi, które zostaną wykorzystane jako źródło do przygotowania przez reportażystkę i redaktorkę Aleksandrę Boćkowską cyklu edukacyjnych reportaży historycznych – historii
grudniowych, w przystępnej dla młodego pokolenia formie. Edukacyjnym reportażom towarzyszyć będą materiały edukacyjne (karty pracy), które umożliwią nauczycielom pełne wykorzystanie tekstów podczas zajęć szkolnych.

Ponadto, podczas specjalnej lekcji, młodzież zapozna się z pracą muzealnika, polegającą na gromadzeniu wspomnień i pamiątek po minionych wydarzeniach. Ważnym elementem projektu będzie też konkurs, skierowany do uczniów gdyńskich szkół, złożony z dwóch wariantów – historycznego i plastycznego. Część historyczna polegać będzie na zebraniu przez młodzież relacji świadków Grudnia 1970 roku, zaś tematem przewodnim części plastycznej będzie jedność społeczeństwa podczas tych tragicznych wydarzeń.

Wszystkie zebrane i wypracowane materiały zostaną udostępnione bezpłatnie, m.in. na stronie internetowej MMG oraz udostępnione wszystkim gdyńskim szkołom ponadpodstawowym.

W latach 2021-2023, w ramach projektu „Grudzień ‘70. Nieobecność”, MMG zebrało notacje z uczestnikami wydarzeń Grudnia ’70 oraz z ich bliskimi. Stworzyliśmy też stronę, przybliżająca historię brutalnej pacyfikacji społeczeństwa przez służby PRL w 1970 r. W 2025 r., chcąc upamiętnić 55 rocznicę tych wydarzeń, zamierzamy zaprezentować przejawy jedności, współpracy i solidarności społeczeństwa w tym mrocznym czasie. W tym celu na podstawie zebranych notacji, stworzone zostaną reportaże historyczne, napisane przystępnym, atrakcyjnym dla młodego obiorcy językiem, które staną się punktem
wyjścia do dyskusji nie tylko o meandrach historii, ale także o współczesnym wymiarze jedności. Do takich refleksji zachęcą karty pracy, pełniące rolę swoistego „narzędziownika” do pracy z tekstem, a także tematyczne lekcje oraz aktywizujący uczniów konkurs.

Realizując projekt chcemy zadać pytania o pojęcie wspólnoty – co tworzyło ją kiedyś, a co tworzy ją dziś? jakie jest jej znaczenie dla budowania poczucia tożsamości, w obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej? Czego możemy nauczyć się od świadków historii?

CELE PROJEKTU:

• popularyzacja wiedzy o wydarzeniach Grudnia ’70 wśród młodzieży,
• zachęcenie młodzieży do poznawania dziejów regionu poprzez osobisty kontakt ze świadkami historii,
• podkreślenie wagi jedności i solidarności społecznej,
• zaprezentowanie nowego spojrzenia na wydarzenia Grudnia ’70, poprzez pryzmat solidarności społeczeństwa PRL,
• upamiętnienie ofiar Grudnia ’70,
• aktywizacja młodzieży poprzez zaangażowanie jej w interaktywne lekcje oraz konkurs.
  Rezultaty:
• wzrost wiedzy na temat historii miasta i Grudnia ’70,
• powstanie nieodpłatnego wirtualnego archiwum zebranych materiałów na stronie www.grudzien70.pl,
• powstanie trwałych narzędzi edukacyjnych dla młodzieży oraz oferty historycznej dla mieszkańców,
• zacieśnienie współpracy z gdyńskimi szkołami,
• wzrost wiedzy o zbiorach MMG oraz o pracy muzealników.

Projekt podejmuje tematykę wydarzeń, jakie miały miejsce w Grudniu 1970 roku na polskim Wybrzeżu, ze szczególnym uwzględnieniem zajść w Gdyni. Jego istotą jest zwrócenie uwagi mieszkańców miasta, w szczególności gdyńskiej młodzieży szkolnej, na problematykę jedności społeczeństwa w tym trudnym momencie w historii miasta, jak i całego państwa. Protesty robotników, jakie miały miejsce od 14 grudnia w Gdańsku, a w kolejnych dniach również w innych miastach, w Gdyni przybrały wyjątkowo zdyscyplinowaną formę. Mieszkańcy wykazali niezwykłą jedność i zdecydowali się na pokojowe
wyrażenie swojego niezadowolenia. Mimo tego władze PRL zdecydowały się na wyjątkową brutalność, wysyłając demonstrantów wprost pod lufy czołgów i karabinów. Jak raportowała komisja Biura Politycznego KC PZPR „w Gdyni nie wybito ani jednej szyby, nie podpalono żadnego gmachu, a mimo to podjęto decyzję o użyciu siły”. Mimo prób wypracowania pierwszych w historii PRL pokojowych rozwiązań konfliktu, przedstawiciele społeczeństwa zostali brutalnie aresztowani i osadzeni w więzieniach. Władza nawoływała do powrotu do pracy, a obywatele się na to zgodzili. Jednak 17 grudnia okazało się, że przy przystanku Gdynia Stocznia, czyli miejscu z którego stoczniowcy udawali się do pracy, drogę zagrodziły im
uzbrojone oddziały milicji i wojska. Nie było drogi ucieczki. O godzinie 6:05 wojsko otworzyło ogień z broni maszynowej do zebranego tłumu. Kilkanaście osób zabito, dziesiątki zostało rannych. Symbolem tego dnia stał się Zbigniew Godlewski (nazwany Jankiem Wiśniewskim), ofiara, którą inni protestujący ponieśli tego dnia na drzwiach ulicami Gdyni. Pochody demonstrantów zmierzające do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej były jednak rozpędzane gazem łzawiącym i petardami przez ZOMO. Sprawa zajść była później skutecznie uciszana, a pogrzeby ofiar odbywały się nocą, przy świetle reflektorów
milicyjnych samochodów.

Projekt podejmie próbę przybliżenia tej tragicznej karty historii miasta.

Karty pracy

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.