Obraz Bez Tytułu (Rybaczka) Janusza Marii Brzeskiego ze Zbiorów Muzeum Miasta Gdyni

Głównym założeniem Morskiego Instytutu Rybackiego było, jak głosił sam statut, „przyczynianie się do rozwoju polskiego rybołówstwa morskiego, tak przybrzeżnego, jak dalekomorskiego, związanego z nim przemysłu przetwórczego oraz handlu rybami morskimi”.

W 1921 roku rozpoczął się pierwszy etap budowy portu Gdyni (Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków). W tym okresie w Gdyni było zarejestrowanych 49 rybaków. Bezpośrednie zwierzchnictwo nad rybołówstwem sprawował wówczas Morski Urząd Rybacki. W roku 1928 powstało stowarzyszenie społeczne Morski Instytut Rybacki (MIR), który odpowiadał m.in. za prace badawcze nad wytyczaniem dalszych łowisk. Instytut zachęcał także rybaków do zapoznania się z nowatorskimi metodami i narzędziami połowu. Utworzona w Gdyni rok wcześniej Spółdzielnia Polskie Zjednoczenie Rybaków Morskich, poza dostarczaniem rybakom potrzebnego sprzętu, udzielała również pomocy kredytowej swoim członkom. Instytucje te stawiały sobie za cel nobilitację polskiego rybołówstwa morskiego, które wcześniej przeżywało okres stagnacji. Wraz z rozbudową portu gdyńskiego poprawiała się sytuacja materialna rybaków jak i zwiększała się ilość sprzętów, na których pracowali (kutry, łodzie).

Warto również wspomnieć o Stoczni Rybackiej w Gdyni, powstałej na terenach wyciągu dla kutrów rybackich (wybudowanego w roku 1930). Wraz ze Stocznią Nauta, Stocznią Marynarki Wojennej i Stocznią Gdyńską zaliczała się do pierwszych polskich, nadbałtyckich zakładów budowy jednostek pływających. Od roku 1931 Stocznia Rybacka zajmowała się także budową kutrów motorowych, umożliwiających rybakom prace na głębszych wodach.

Do lat trzydziestych XX w. palmę pierwszeństwa w imporcie rybnym dzierżył Gdańsk. Jednak w późniejszym okresie sytuacja uległa zmianie – w 1938 roku udział Gdyni wynosił niemalże 50 procent.

Namalowany w roku 1934 obraz Janusza Marii Brzeskiego Bez Tytułu (Rybaczka) pochodzi z cyklu Orłowo Morskie. Może on równie dobrze przedstawiać kobietę trudniącą się rybołówstwem jak i żonę rybaka, oczekującą na powrót męża. Życie kobiet rybaków, podobnie jak kobiet marynarzy było pełne wyzwań i wiązało się z różnymi trudami i wyrzeczeniami. W czasie nieobecności mężów kobiety musiały samodzielnie sprawować opiekę nad gospodarstwem i nad dziećmi.

Swoją wytężoną, nierzadko też ryzykowną, pracą środowisko rybackie wniosło istotny wkład w rozwój i prosperowanie portu gdyńskiego, a co za tym idzie, gdyńskiej gospodarki.

Gabriela Zbirohowska-Kościa