Wszechstronnie utalentowany, zajmującymi się różnymi dziedzinami artystycznymi Janusz Maria Brzeski rozwijał swoją aktywność twórczą zarówno w Polsce jak i zagranicą. Wykonał także grupę prac o tematyce gdyńskiej i morskiej, w tym cykl Orłowo Morskie, do którego zalicza się m.in. obraz Bez Tytułu (Orłowo Buduje się) przedstawiający tereny Orłowa.

Janusz Maria Brzeski urodził się 17 lutego 1907 roku w Warszawie. Studia odbył w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu pod kierunkiem prof. Jana Wronieckiego, który zapoznał go z technikami graficznymi. W roku 1925 został stypendystą i przez jakiś czas przebywał za granicą, we Włoszech i we Francji. W roku 1929, w Wielkopolskim Związku Artystów Polskich miała miejsce jego debiutancka wystawa. W czasie swojego drugiego pobytu w Paryżu zetknął się z nową techniką druków rotograwiurowych, znalazł zatrudnienie w redakcji tygodnika „Vu”. Miał też swój wkład w produkcję filmów „Paramount”. W roku 1930 powstała teka drzeworytów – collage’ów Sex, inspirowanych francuskim surrealizmem. W tym samym roku Brzeski powrócił do Polski.

Janusz Maria Brzeski był artystą bardzo aktywnym, realizującym się w wielu dziedzinach sztuki, takich jak film, fotografia artystyczna i grafika. W Krakowie trudnił się m.in. pracą redakcyjną i oprawą plastyczną czasopism, brał też czynny udział w różnych wydarzeniach kulturalnych miasta. Zdobył uznanie swoimi wybitnymi osiągnięciami w kręceniu filmów awangardowych i eksperymentalnych. Jego fotografie i fotomontaże wykazują silne wpływy konstruktywizmem. Inspiracje czerpał także z twórczości amerykańskiego fotografika i reżysera, Mana Raya. W 1945 roku objął stanowisko naczelnego grafika tygodnika „Przekrój”.

Namalowany w 1934 roku obraz Bez Tytułu (Orłowo buduje się) pochodzi z cyklu Orłowo Morskie. Namalowany został techniką gwaszu na kartonie. Przedstawia on bliżej niezidentyfikowany, częściowo ogrodzony, prostokątny budynek z czerwonej cegły, z rosnącym przed nim, pozbawionym gałęzi drzewem z gęstą koroną oraz elektrycznym słupem, którego linie biegną ukośnie przez górną partię obrazu. Widoczny w tle ciemny pas oraz schematycznie nakreślone kontury budynków to prawdopodobnie fragment morza oraz zabudowania portowe.

Obraz ten wraz z pozostałymi ośmioma obrazami Janusza Marii Brzeskiego zaprezentowany został na wystawie Gdynia-Tel Awiw w muzeum POLIN w Warszawie. Wystawa ta miała na celu m.in. ukazanie pewnych konkretnych aspektów łączących obydwa nadmorskie miasta (nowoczesne kurorty, modernizm w architekturze, jej minimalizm, upodobanie do białego koloru w budynkach, wspólna historia). Prace te przedstawiające m.in. opalających się turystów i mieszkańców, budynki gdyńskiego portu, znakomicie wpisują się w tematykę miasta Gdyni i jej silnego związku z morzem.

Gabriela Zbirohowska-Kościa

Obraz Bez Tytułu (Orłowo Buduje się) Janusza Marii Brzeskiego ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni