Ze względu na zamknięty charakter kompleksów wojskowych w Gdyni oraz stopień zachowania dokumentacji archiwalnej, temat budownictwa Marynarki Wojennej okresu międzywojennego jest stosunkowo słabo zbadany, pomijany bądź traktowany marginalnie. W tym kontekście wyróżnia się jedynie wąski wycinek tego zagadnienia w postaci domów mieszkalnych Funduszu Kwaterunku Wojskowego i budynków zaprojektowanych przez architekta Mariana Lalewicza, których tematyka była niejednokrotnie opisywana w publikacjach. Niniejszy tekst, który być może zaowocuje dłuższą serią artykułów, jest próbą przybliżenia wybranych aspektów funkcjonowania bazy Marynarki Wojennej w Gdyni przez pryzmat jej architektury.

Początki budowy portu wojennego w Gdyni

Pierwszy w okresie międzywojennym port dla polskiej floty morskiej zorganizowano już w 1920 roku w Pucku na bazie istniejącego basenu po dawnym porcie rybackim o wymiarach 60 x 40 metrów. Jego wielkość sprawiła, że okazał się niedostatecznym zarówno w obliczu planów rozwoju Marynarki Wojennej, jak i jej bieżącego zapotrzebowania, w wyniku czego był jedynie tymczasowym rozwiązaniem. W tym samym roku podjęto prace studyjne nad możliwością budowy dużego portu na polskim wybrzeżu, którego długość wtedy wynosiła zaledwie niecałe 150 km. Spośród kilku rozważanych koncepcji wybrano miejsce pomiędzy wsiami Gdynią i Oksywiem. Realizację rozpoczęto wiosną 1921 roku budową Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków, w miejscu dzisiejszego Mola Węglowego. Konstrukcja portu tymczasowego była stosunkowo prosta i składała się z dwóch drewnianych nabrzeży (wypełnionych kamieniami) o długości 550 m i 170 m, ustawionych prostopadle do siebie na planie litery „L”. W związku z dalszą rozbudową portu, Tymczasowy Port Wojenny przestał istnieć – w tym miejscu wybudowano Molo Węglowe.

Docelowo bazę Marynarki Wojennej zdecydowano zbudować w północnej części projektowanego portu, w bezpośredniej bliskości Oksywia. Pierwszy basen portu wojennego o wymiarach 310 x 300 m – tzw. Basen Północny – zaczął powstawać już w 1925 roku. Wraz z początkowym etapem budowy portu wojennego (lata 1925-1927), w bezpośrednim sąsiedztwie Basenu Północnego zaczęto wznosić niezbędną do prawidłowego funkcjonowania bazy morskiej, infrastrukturę, tj. warsztaty portowe, składnicę amunicyjną czy składnicę broni podwodnej, która zostanie szerzej opisana w niniejszym tekście, wraz z innymi obiektami o pokrewnej funkcji, wybudowanymi w nieco późniejszym okresie.

Pierwsza składnica broni podwodnej

Pierwszą improwizowaną składnicę broni podwodnej w gdyńskim porcie wojennym wybudowano w 1926 roku około 400 m na północ od Basenu Północnego, pomiędzy Warsztatami Portowymi Marynarki Wojennej a improwizowaną składnicą amunicyjną (dokładna lokalizacja: 54°32’48.01″N, 18°33’20.15″E). Składała się ona z trzech hal magazynowych z blachy falistej oraz tzw. „pruskiego muru” o łącznej kubaturze 2978 m³. Budynki połączono z pozostałą infrastrukturą portu za pomocą torów wąskotorowych o rozstawie 600 mm. Pierwszą składnicę zbudowano głównie z myślą o składowaniu torped okrętowych 1904T, 1911V i 1919V kalibru 450 mm, jakie były używane na torpedowcach oraz min morskich wz. 08. Obiekty składnicy nie zachowały się do dnia dzisiejszego, gdyż zostały rozebrane w trakcie okupacji niemieckiej, w ramach budowy doświadczalnego ośrodka torpedowego TVA „Oxhoft”.

Armata uniwersalna B-34U na stanowisku ogniowym na jednej z dwóch polskich baterii (BAS), które były uzbrojone w tego typu armaty, kopia cyfrowa, 1957-1974Plan Portu Wojennego w Gdyni-Oksywiu, budynki improwizowanej składnicy broni podwodnej oznaczono numerami 5,6 i 7, 1931, akta Kierownictwa Marynarki Wojennej (ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego)., fot. nieznany (ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Jedna z trzech hal magazynowych improwizowanej składnicy broni podwodnej, druga połowa lat dwudziestych XX wieku, fot. Roman Morawski (ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni, sygn. HM/R-fot/II/623).

W dolnej części zdjęcia widoczna jest największa z 3 hal magazynowych improwizowanej składnicy broni podwodnej, dalej widoczne Warsztaty Portowe MW, nowo wybudowany magazyn zaopatrzenia okrętowego oraz budowa kolejnego magazynu zaopatrzenia okrętowego i akumulatorni, fot. nieznany, 1929 (ze zbiorów autora).

W związku z planami rozbudowy floty, w tym m.in. zakupem trzech pierwszych okrętów podwodnych OORP „Wilk”, „Ryś” i „Żbik” we francuskiej stoczni w Hawrze oraz zakupem torped okrętowych 1923D i 1924V kal. 550 mm, w 1929 roku wybudowano murowany budynek składów i warsztatów torped (torpedownię) w gdyńskim porcie wojennym. Obiekt wzniesiono na planie odwróconej litery „L” o wymiarach 54 x 31 m i zlokalizowano w pierwszej linii zabudowy od strony Basenu Północnego. Dłuższe skrzydło budynku mieściło główne pomieszczenie magazynowe dla torped o wymiarach 43,1 x 18,5 m, przez środek którego poprowadzono dwie linie torów wąskotorowych o rozstawie 600 m, które łączyły obiekt z pozostałą infrastrukturą portu. Na parterze dwukondygnacyjnego narożnika budowli zlokalizowano warsztat torped, zaś na piętrze składy części zapasowych, skład narzędzi, biuro kierownika torpedowni oraz kancelarię. Ponadto w budynku znajdowała się sprężarnia i transformatorownia, zaś w piwnicy urządzono kotłownię oraz skład węgla. Okna doświetlające pomieszczenie magazynu torped tworzyły wyrazisty rytm, który był kluczowym elementem kompozycji elewacji od strony basenu portowego. Wysokie i wąskie przeszklenia rozmieszczono w płytkich wnękach, w regularnych odstępach, co nadało fasadzie powtarzalność i rytmiczność, typowe dla budynków wybudowanych w porcie wojennym w tym okresie tj. akumulatorni czy kuźni i kotlarni Warsztatów Portowych Marynarki Wojennej. Projekt budynku opracował inż. arch. Zilberberg (imię nieznane). Torpedy wewnątrz obiektu składowano na specjalnych stelażach, wykonanych z ceowników i kątowników łączonych śrubami.

Projekt magazynu i warsztatów torped w Gdyni (docelowo wybudowano ponad dwa razy większe pomieszczenie magazynowe dla torped, względem powyższego projektu tzn. o szerokości 18,5 m, zamiast 9 m), 1929, akta Kierownictwa Marynarki Wojennej (ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego).

W latach 1938-1939 torpedownię rozbudowano do planu prostokąta o wymiarach 57 x 31 m. Powiększeniu uległa część warsztatowa oraz administracyjno-biurowa. Obiekt zachował się do dzisiaj i jest dalej używany przez wojsko. Niestety ze względu na brak ochrony konserwatorskiej, torpedowni grozi wyburzenie w najbliższych latach – taki los spotkał m.in. wyburzoną w 2012 roku akumulatornię z 1929 roku, która była zlokalizowana w tej samej linii zabudowy, co omawiany obiekt.

Torpedownia po rozbudowie, 1939, akta Dowództwa Marynarki Wojennej (ze zbiorów Archiwum Wojskowego w Gdyni).

Torpedownia w końcowym etapie budowy podczas uroczystości pogrzebowych kpt. L. Idzikowskiego, fot. nieznany, 1929 (ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego).

Widok na Basen Północny, między kontrtorpedowcami ORP „Wicher” i ORP „Burza” widoczny budynek torpedowni przed rozbudową, fot. nieznany, 1934 (ze zbiorów autora).

Torpedownia współcześnie, fot. Kamil Sarapuk, 2023 (ze zbiorów autora).

Torpedownia współcześnie, fot. Kamil Sarapuk, 2023 (ze zbiorów autora).

Wraz z rozbudową torpedowni na przełomie 1938 i 1939 roku, wzniesiono również drugi magazyn torped, który zlokalizowano 30 metrów dalej w kierunku zachodnim. Budynek wzniesiono na planie pogrubionej litery „T” o wymiarach 37,3 x 30,3 m. Główne pomieszczenie magazynowe dla torped miało wymiary 21,8 x 19,5 m, a w jego wnętrzu ustawiono 10 stelaży do składowania torped i poprowadzono trzy linie torów wąskotorowych o rozstawie 600 mm, przechodzące na wylot przez hale. W południowej części budynku znajdował się dwukondygnacyjny korpus, w którego parterze mieścił się magazyn ogólny o wymiarach 29,5 x 10,6 m, przez który poprowadzono na wylot jedną linię torów wąskotorowych o rozstawie 600 mm. Na piętrze zaś zlokalizowano pomieszczenia administracyjno-biurowe. Budynek został zaprojektowany w 1938 roku przez inż. arch. Stanisława Garlińskiego. Obiekt zachował się do dzisiaj i nadal jest używany przez wojsko w swojej pierwotnej funkcji.

Projekt magazynu torped w porcie wojennym w Gdyni, 1938, akta Kierownictwa Marynarki Wojenne (ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego).

Magazyn torped we wrześniu 1939 roku, na pierwszym planie widoczny fragment Pomnika Bitwy pod Oliwą, fot. nieznany, 1939 (ze zbiorów autora).

Zgodnie z treścią zachowanych akt Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych w trakcie opracowywania założeń rozwoju floty ustalono, że w warunkach pokojowych, ze względów bezpieczeństwa, nie na wszystkich okrętach można składować cały pierwszy zapas torped. Ponadto dla wszystkich okrętów przewidziano zapas bezpieczeństwa stanowiący 20% jednego zapasu. Dla okrętów podwodnych i planowanych do zakupu ścigaczy torpedowych przeznaczono trzy zapasy torped, natomiast dla kontrtorpedowców oraz pozostałych jednostek – dwa zapasy. Magazyny torped w gdyńskim porcie wojennym przeznaczono do składowania uzupełnienia pierwszego zapasu i zapasu bezpieczeństwa dla okrętów podwodnych. Resztę torped planowano składować w Centralnej Składnicy Marynarki Wojennej w Modlinie, którą przeznaczono do składowania ⅓ drugiego zapasu torped dla okrętów podwodnych oraz w Helu – wszystkie trzy zapasy torped dla ścigaczy, ⅔ drugiego zapasu torped dla okrętów podwodnych oraz drugi zapas dla kontrtorpedowców[1]. Oksywska składnica torped podlegała bezpośrednio pod Służbę Broni Podwodnej Komendy Portu Wojennego Gdynia, a we wrześniu 1939 roku jej kierownikiem był por. mar. Jerzy Pieńkowski.

Przedwojenna lampa oświetleniowa z 1929 roku, znajdująca się przy składzie torped. W bezpośrednim sąsiedztwie Basenu Północnego zachowało się 11 takich lamp. Zdaniem autora one również niezwłocznie powinny zostać objęte ochroną prawną, fot. Kamil Sarapuk, 2023 (ze zbiorów autora).

Zakończenie

Niestety wobec braku powszechnej świadomości o wartości historycznej przedwojennej zabudowy portu wojennego w Gdyni-Oksywiu oraz braku jakichkolwiek form jej prawnej ochrony, los dwóch zachowanych budynków przedwojennej składnicy torped jest niepewny. Zdaniem autora niniejszego tekstu należy podjąć jak najszybciej wszelkie możliwe działania celem objęcia ochroną wszystkich przedwojennych budowli, których jest zdecydowanie więcej na terenie kompleksów Marynarki Wojennej w Gdyni. Tego typu miejsca coraz częściej padają ofiarami bezsensownej rozbiórki, w przeciągu ostatnich 15 lat podobny los spotkał m.in. akumulatornię, czy jeden z przedwojennych magazynów amunicyjnych w Wąwozie Ostrowickim.

Kamil Sarapuk

[1] Więcej patrz: K. Sarapuk, Magazyny torped R.U. Hel, [w:] „Morze Statki Okręty nr 7-8/2020, 2020.

Czy czekacie na nowe zdjęcia archiwalne, które pokażą Wam Gdynię sprzed lat z nieoczywistej perspektywy? My też czekaliśmy i zapowiadamy piękne nowe zbiory fotografii!

Muzeum Miasta Gdyni realizuje właśnie zadanie „Zakup kolekcji diapozytywów, negatywów oraz odbitek pozytywowych autorstwa Janusza Uklejewskiego”.

Co to oznacza?

W ramach projektu w 2024 r. do zbiorów włączono kolekcję 311 prac tego wybitnego gdyńskiego fotografa. Dziś załączamy fragment mniej znanych dzieł Janusza Uklejewskiego.

Dofinansowano ze środków programu Rozbudowa zbiorów muzealnych – program własny Narodowy Instytut Muzeów – 2024 pochodzących z budżetu Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Z radością informujemy, że wystawa „Hommage a profesor Ostrowski” została przedłużona do 17.11.2024!

Jaka jest geneza wystawy ”Hommage à Profesor Kazimierz Ostrowski”?

Wystawa odbyła się po raz pierwszy dwa lata temu w Zbrojowni Sztuki w Gdańsku. Inspiracją dla kuratora prof. Krzysztofa Gliszczyńskiego były zagruntowane podobrazia z gdyńskiej pracowni Kacha, przekazane artystom – uczniom, przyjaciołom i admiratorom twórczości Ostrowskiego, którzy oddali hołd mistrzowi, tworząc na nich własne prace. Do udziału w wystawie zaproszono także wszystkich pracowników Wydziału Malarstwa ASP w Gdańsku, dając tym samym możliwość zinterpretowania dziedzictwa artystycznego legendarnego profesora młodszym pokoleniom twórców.

Pokłosiem ekspozycji jest wydana w 2023 roku publikacja Kachu: profesor zwyczajny, będąca nie tylko katalogiem wystawy, ale także zbiorem wspomnień o artyście. Stanie się ona punktem wyjścia do naszego listopadowego spotkania, podczas którego poznamy Kazimierza Ostrowskiego widzianego oczami Jego rodziny, przyjaciół i dawnych studentów. Obejrzymy także wybrane prace z wystawy Hommage à Profesor Kazimierz Ostrowski. Pamięć obrazów i podejmiemy dyskusję nad uniwersalnymi wartościami w sztuce, łączącymi artystów ponad pokoleniowymi podziałami.

Więcej o wystawie Hommage à Profesor Kazimierz Ostrowski. Pamięć obrazów: https://www.zbrojowniasztuki.pl/…/hommage-a-profesor…

Katalog „Kachu: profesor zwyczajny” dostępny jest w sklepie Muzeum Miasta Gdyni stacjonarnie i online: https://sklep.muzeumgdynia.pl/…/kachu-profesor…/ 

Świętujemy! 3 nominacje i 3 trofea w 6. Przegląd Muzeum Widzialne 2024 Narodowy Instytut MuzeówGdynia i nasze Muzeum na Topie na mapie krajowego muzealnictwa

Kategoria B. Identyfikacja wystaw czasowych

Nagroda II miejsce:

Muzeum Miasta Gdyni | W Gdyni nie pada – wystawa historyczno-sensoryczna / Kuratorka: Małgorzata Bujak / Identyfikacja: Eugenia Tynna

Wyróżnienia:

Muzeum Miasta Gdyni | Jakub Szczęsny. Polskie Projekty Polscy Projektanci / Kuratorka: Anna Śliwa / Identyfikacja Anita Wasik

Kategoria D. Kampania promocyjno-marketingowa

Wyróżnienia:

Muzeum Miasta Gdyni | Dla przyjaciół Kachu / Kuratorki: Agnieszka Drączkowska-Gradzik, Weronika Szerle / Dział Komunikacji i Promocji: Justyna Gorgoń, Dorota Lewandowska, Michał Miegoń / Identyfikacja Grupa Projektor

Nagrody i wyróżnienia odbierały dziś Małgorzata Bujak oraz Dorota Lewandowska Dziękujemy!

Zapraszamy na premierę mobilnego questu terenowego MODERNIZM TALKING. Premiera odbędzie się 23 października w godzinach 12:30-14:00.

Mobilny quest terenowy przypomina znane “Pokemon GO”. Jego innowacyjność polega na połączeniu fabuły, dopasowanej do percepcji młodzieży i mechaniki, które łącznie budują zaangażowanie graczy. Gra powstała w aplikacji ActionTrack, a do rozgrywki potrzebny będzie telefon z Internetem i GPS.

Quest rozpoczyna się i kończy w Muzeum Miasta Gdyni. Trasa wiedzie ulicami miasta, czas przejścia wynosi około 60 minut. Podczas questu gracze poruszają się od punktu rozwiązując zadania dotyczące architektury modernistycznej Gdyni, w szczególności obiektów publicznych w centrum miasta. Czas przejścia nie jest premiowany.

Premiera ma charakter otwarty, zapraszamy zarówno młodzież jak i osoby dorosłe. Trzy zespoły z najwyższą punktacją otrzymają nagrody – bilety do kina, a pozostali uczestnicy rozgrywki premierowej – upominki.

Fabuła questu rozgrywa się w Gdyni w 1938 r. Bohaterem jest młody student architektury ze Lwowa, który przybywa do Gdyni na praktyki studenckie. Jest oczarowany nowoczesnością powstających w mieście modernistycznych gmachów.

Niespodziewanie zostaje wplątanych w intrygi i tajemnice związane z planami budowy monumentalnej Bazyliki Morskiej na Kamiennej Górze. Choć oficjalnie konkurs na projekt wygrał warszawski architekt Bohdan Pniewski, to wielu architektów związanych z Gdynią także chciało zostawić swój ślad w tej świątyni. Dlatego powstał tajny plan zaprojektowania i wybudowania wspaniałych i rozległych podziemi kościoła, w którym miały być umieszczone tajemnicze „skarby morza”.

Młody architekt wyrusza na ciekawą i czasem niebezpieczną wycieczkę po mieście. Będzie detektywem, obrońcą, ale także powiernikiem tajemnic. Jego zadaniem będzie skompletowanie planów i dokumentów niezbędnych do budowy podziemi bazyliki.

A czym są te „skarby morza”? Żeby się dowiedzieć, trzeba zagrać w grę.

Quest jest efektem współpracy partnerskiej między Fundacją Good Culture i Muzeum Miasta Gdyni w ramach projektu MODERNIZM TALKING.  

Quest został zaprojektowany przy współudziale młodzieży z III Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marynarki Wojennej RP w Gdyni, a prace projektowe poprzedziły dwa spacery fotograficzne po mieście z historyczką sztuki i edukatorką Muzeum Miasta Gdyni – Weroniką Mojską.

Informacje techniczne i organizacyjne:

Aby zagrać należy, pobrać na swój telefon darmową aplikację ActionTrack, (dostępna dla IOS w wersji 11.0 i wyższej i Android w wersji 8.0 i wyższej. Przy pobieraniu aplikacji należy zezwolić na korzystanie z funkcji robienia zdjęć. Aplikacja nie zawiera reklam. Nie wymaga logowania i podawania danych osobowych.

• W telefonie powinien być włączony Internet i usługa lokalizacji (GPS)
• Następnie należy pobrać grę za pomocą kodu. Po wejściu do gry gracze akceptują otrzymują informacje techniczne i akceptują zasady gry.
• Po akceptacji gracze zobaczą mapę a na niej punkt, do którego trzeba dojść. Kolejne punkty na mapie będą odkrywały się w trakcie gry.
• W czasie gry gracze odpowiadają na pytania, punktacja nalicza się automatycznie.
• Gry odbywają się w terenie. Gracze są zobowiązani do dostosowania się do wszystkich przepisów ruchu drogowego oraz poleceń opiekunów.
• Osoby niepełnoletnie mogą wdział w grze za zgodą opiekunów.

Pliki do pobrania:

„O, jakie to jest piękne,
jesień, jesień na palcach się skrada,
tylko cisza i rdzawa trawa,
ślad palców na szkle.”
– pisał Zbigniew Herbert w wierszu „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”.

Z okien Muzeum dostrzegamy, że zatoka zmieniła swój kolor, ludzie spacerujący bulwarem coraz częściej otulają się ciepłymi szalami, coraz częściej z kubkami gorącej herbaty, czy kawy w dłoniach – dla rozgrzania i ukojenia.

Dni są coraz krótsze, wieczory dłuższe, wszędzie jakoś ciszej i spokojniej… Wszędzie? Nie! Z radością
słyszymy, jak kolejne grupy zwiedzających wspaniale bawią się na wystawie „W Gdyni nie pada”,  
podsłuchujemy pełnych zachwytu szeptów na wystawie „To nie jest magazyn”, cieszymy się
zamieszaniem wywoływanym przez naszych gości we foyer. To energia Gdyni, moc mieszkanek i mieszkańców dzielnic naszego miasta!

Październik z gdyńską energią wypełnią nam spotkania w przestrzeniach naszych wystaw, liczne działania skierowane do naszych najmłodszych odbiorczyń i odbiorców, a także wykłady i spotkania przeznaczone dla szerszej publiczności.

Nasz nowy cykl wykładów „Mateczniki” przybliży wszystko to, co okryte jest nimbem tajemnicy – tradycje, wierzenia i regionalne zwyczaje. Poznamy kaszubskie czary, rozbijemy różne mity na części pierwsze – i co więcej, poznamy obyczaje z różnych regionów kraju!
W październiku poznamy świat wierzeń prapraprapragdynian oraz historię tajemniczej klątwy z terenów północnych Kaszub.

Wykorzystując również wspaniałą aurę, o której wspominał Poeta, zapraszamy do wspólnej zabawy w
odkrywanie tego, co nieoczywiste w przestrzeni Gdyni, podczas gry miejskiej „Poławiacze pereł”.
Co oprócz tego, czeka nas w tym miesiącu?

Zaprosiliśmy do współpracy najlepsze specjalistki i najlepszych specjalistów, którzy nawet najbardziej
skomplikowane kwestie przybliżą w prosty i przejrzysty sposób. Inspiracje do tematów
październikowych spotkań, czerpaliśmy często z naszych ekspozycji. Na wystawie „Gdynia – Dzieło
Otwarte” stawiamy pytania o to, jak ludzie, często pochodzący z różnych stron i środowisk, stali się
mieszkańcami Gdyni. Dzisiaj zastanawiamy się, jak różnice między pokoleniami wpływają na współczesne
społeczności – prof. Grzyb, już na samym początku miesiąca – wyjaśni nam te kwestie.

„W Gdyni nie pada” z kolei, to pierwsza wystawa historyczno – sensoryczna. Nie chcieliśmy jednak
pewnych kwestii pozostawiać bez wyjaśnienia, komentarza. Dlatego, o tym jak zmysły i integracja
sensoryczna tak naprawdę działają, o tym opowie u nas Ewa Romanik, specjalistka w tym temacie.
Liczne działa sztuki, które można podziwiać na wystawie „To nie jest magazyn” z pewnością będzie
można podziwiać bardziej świadomie po udziale w zajęciach „Anatomia Sztuki”, które przybliżą w tym
miesiącu zagadnienie światłocienia w sztuce.

Jesiennej aurze mówimy tak!
Zawsze #wmuzeum.

Fot. Widok na Kamienną Górę. Wyd. Foto Elite – Zbiory Muzeum Miasta Gdyni

Bardzo miło nam poinformować, że nasze Muzeum w ramach programu „Rozbudowa zbiorów muzealnych” otrzymało ponad 20 tys. zł dofinansowania na: „zakup kolekcji diapozytywów, negatywów oraz odbitek pozytywowych autorstwa Janusza Uklejewskiego”.

Dzięki dofinansowaniu do naszych zbiorów trafi ponad 300 prac znanego gdyńskiego fotografa Janusza Uklejewskiego, dokumentujących historię Gdyni i gdyńskiego portu od lat 50. do połowy lat 90. XX w., w tym dwa szczególnie cenne ujęcia przedstawiające Wydarzenia Grudniowe widziane z okna fotografa.

Każda możliwość rozbudowania naszej kolekcji niezwykle wzrusza i inspiruje. Pojawienie się nowych eksponatów w muzeum, zawsze mobilizuje nie tylko: opiekunów zbiorów, edukatorów, czy osoby odpowiedzialne za komunikację w naszej instytucji, ale przede wszystkim: naszych odwiedzających. To dla nich istotny sygnał, że Muzeum spełnia swoje najważniejsze zadanie: tworzy kompletną opowieść o historii naszego miasta – mówi Karin Moder, dyrektor Muzeum Miasta Gdyni.

Janusz Uklejewski (1925 – 2011) to znany fotografik gdyński, dokumentalista Pomorza, Wybrzeża i Gdyni, który urodził się w Grudziądzu. Z jego twórczością można zapoznać się między innymi w naszej wirtualnej galerii www.gdyniawsieci.pl

Dni coraz krótsze, temperatura coraz niższa…nasze niektóre eksponaty zapadają w sen zimowy lub są poddawane konserwacji, ale nie My!

Niezmiennie zapraszamy do Muzeum Miasta Gdyni – tym razem w nowych godzinach.

We wtorki, czwartki i piątki od 10:00 do 16:00

W weekendy zaś działamy o godzinę dłużej – w soboty i niedziele – drzwi do naszego muzeum są otwarte od 10:00 do 17:00.

Najwięcej czasu w naszej siedzibie, przy ul. Zawiszy Czarnego 1, można spędzić w środy: od 10:00 do 18:00

Do zobaczenia w Muzeum Miasta Gdyni!

Fot. Gdynia Cisowa, ul. Chylońska, lata 60 ubiegłego wieku, T. Suwart

Jeśli nie macie planów na poniedziałek, przyjdźcie do naszego Muzeum!

Wszystkie drogowskazy prowadzą tego dnia pod adres ul. Zawiszy Czarnego 1

W najbliższy poniedziałek 23.09 jesteśmy czynni w godzinach 10:00 – 18:00!

Muzeum będzie wyjątkowo zamknięte w piątek 27.09.

W tym czasie trwa Festiwal Polskich Filmów Fabularnych i już teraz zagospodarujcie czas, aby odwiedzić naszą wystawę „Siudmak wokół Diuny” ToTuart i Muzeum Miasta Gdyni (wernisaż w najbliższy wtorek o 16:00)

Fot. R.fot.I.12.1. Rok 1934. Drogowskazy ulic.

Muzeum Miasta Gdyni wraz z Galerią i Domem Aukcyjnym ToTuart zapraszają na wystawę „Siudmak. Wokół Diuny”. Ekspozycja towarzyszy  49. Festiwalowi Filmów Fabularnych i prezentuje rzadko pokazywane, okładkowe obrazy oraz rysunki autorstwa Wojciecha Siudmaka, które uświetniają wznowiony w 2007 roku przez Dom Wydawniczy REBIS cykl „Kroniki Diuny”. Na ekspozycji znajdują się również wykonane z brązu rzeźby Siudmaka inspirowane światem powieści. Wystawę będzie można oglądać od 23 do 29 września 2024 (z wyjątkiem piątku), a uświetni ją spotkanie z artystą i odsłonięcie najnowszej rzeźby (wtorek, 24.09, godz. 16:00).

Kuratorami wystawy są dr Anna Śliwa z Muzeum Miasta Gdyni oraz Dominik Zieliński, dyrektor zarządzający Galerii i Domu Aukcyjnego ToTuart

Wstęp na wystawę jest bezpłatny po okazaniu identyfikatora uczestniczki lub uczestnika Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Dla osób bez identyfikatora wstęp: 12 zł bilet ulgowy, 20 zł bilet normalny

Wrzesień! Kto wie, kiedy minęły wakacje? Lato nas rozpieszczało dobrocią swojej pogody, długich dni, krótkich nocy, chwilą oddechu. Jak sprawić, by powrót do rzeczywistości był mniej dotkliwy? Jak zapewnić sobie miękkie lądowanie po tych wysokich lotach?

My lubimy stawiać na sprawdzone sposoby: wspólnota, pełne wyrozumiałości bycie razem i… sztuka! Oczywiście sztuka. Taka, która nas mobilizuje, stawia czasami w niewygodnych pozycjach, przypomina o emocjach i uczuciach, tkwiących w nas gdzieś głęboko, niejednokrotnie: na samym dnie.

A kto wie gdzie znaleźć życzliwych ludzi i sztukę? W muzeum! Oczywiście! Nie mamy co do tego wątpliwości.

Układając wrześniowy program staraliśmy rozłożyć nad naszymi odbiorczyniami i odbiorcami ochronny parasol, albo raczej nadmuchać wygodny materac, na którym będzie można swobodnie i z frajdą wylądować po letnich wojażach.

Przede wszystkim: korzystamy z pogody i wciąż jeszcze przyjemnej aury: we wrześniu – spacerujemy! Po Orłowie, po Oksywiu, po porcie – przypominając sobie topografię miasta, ale też jego bohaterów.

Nadal przypominamy, że „W Gdyni nie pada” – zapraszamy na liczne wydarzenia edukacyjne towarzyszące wystawie, która okazała się hitem tego lata! Najmłodsi i najstarsi którzy wizytowali muzeum przez całe lato hasali w przestrzeni wystawy, jakiej jeszcze w Trójmieście nie było. A my podglądaliśmy  ich zza muzealnych filarów, ciesząc się, że mogliśmy przysporzyć tyle radości. Kontynuujemy tę misję i nie składamy broni: warsztaty, zabawy sensoryczne w przestrzeni wystawy, wykłady i oprowadzania – to wszystko już we wrześniu, na styku lata i jesieni – u nas, w Muzeum Miasta Gdyni.

We wrześniu też zachęcamy, by powrócić do twórczej rutyny, by tworzyć razem z nami: malując, rysując, projektując – w naszej otwartej pracowni malarstwa i rysunku „Kreska”, a także podczas interaktywnych wykładów w ramach „Anatomii Sztuki”.

Do tego jeszcze wspaniałe wystawy „To nie jest magazyn” i wystawa główna „Gdynia – Dzieło Otwarte” , które można zwiedzać samodzielnie, z przyjaciółmi, z przewodnikami albo rodziną – do wyboru do koloru. A przełom sierpnia i września to Miasto Słowa i niepowtarzalne wydarzenia wokół Nagrody Literackiej Gdynia w naszym muzeum.

Nie ma co się zastanawiać!

Do zobaczenia #wmuzeum!

NASZE MUZEALNE KALENDARIUM I ZAPISY DOSTĘPNE POD LINKIEM: https://muzeumgdynia.pl/wydarzenie/

Fot. Otwarcie szkoły przy ul. Szkolnej – I Szkoła Podstawowa w Gdyni, 1928, sygnatura: MMG.HM.II.305.19.

Wielkimi krokami zbliża się kolejna odsłona festiwalu literackiego Miasto Słowa. W jego ramach, między 28 sierpnia a 1 września w Gdyni, odbędzie się niemal 30 spotkań i wydarzeń poświęconych współczesnej polskiej literaturze. Wśród gości znajdą się Jacek Dehnel, Małgorzata Lebda, Dorota Masłowska, Mateusz Pakuła, Krzysztof Varga, Renata Lis i wielu innych. Kulminacyjnym momentem Festiwalu, 30 sierpnia, będzie ogłoszenie laureatów i laureatek 19. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA. Jest już dostępny szczegółowy program.

W ostatnim tygodniu sierpnia Gdynia, już od lat, zamienia się w Miasto Słowa – miejsce, w którym toczą się rozmowy i dyskusje, spotkania i warsztaty skupione wokół najświeższych i najistotniejszych książek, tematów czy kierunków w naszej rodzimej literaturze. Do miasta zjeżdżają nie tylko twórcy nominowani do gdyńskich literackich nagród, ale też długa lista pisarek i pisarzy, krytyczek i krytyków, tłumaczek i tłumaczy, artystek i artystów. Dopełnieniem tego krajobrazu jest publiczność wypełniająca przestrzenie Muzeum Miasta Gdyni – centrum festiwalowych wydarzeń.

Trzonem Miasta Słowa są zawsze rozmowy wokół nominowanych do kolejnych edycji Nagrody Literackiej GDYNIA książek. Spotkania z dwudziestką autorów i autorek nominowanych w kategoriach esej, poezja, proza i przekład na język polski odbędą się w tym roku 28 i 29 sierpnia. Dzień później, na Nowej Scenie Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, odbędzie się finałowa gala, podczas której poznamy tegorocznych zwycięzców. Po jej zakończeniu będzie wyjątkowa okazja by wysłuchać koncertu zespołu LOR.

Poza tradycyjnymi rozmowami, Festiwal zaprosi również na wydarzenia towarzyszące. W tym roku to m.in. wystawa plakatów wieńcząca konkurs graficzny, dla którego zadaniem było stworzenie nowej okładki tomu Czesława Miłosza „Ocalenie”. Będzie można oglądać ją na Placu Wolnej Ukrainy już od 18 sierpnia. 28 sierpnia o 21.30 chętni wezmą udział w wydarzeniu Open Mic, czyli rodzaju slamu literackiego, gdzie każdy dostanie szansę na zaprezentowanie się publiczności. A wraz z festiwalowym partnerem, Fundacją Trefl, osoby chętne na szlifowanie swoich dziennikarskich umiejętności zaprosimy na pięciodniowy warsztat, który poprowadzi dziennikarka Dorota Karaś (obowiązują zapisy).

Festiwalowe wydarzenia wypełni też plejada osobistości ze świata polskiej literatury. Pierwszego dnia posłuchamy rozmowy z pisarką, poetką i wyczynową biegaczką Małgorzatą Lebdą oraz fotografem Rafałem Siderskim. „Wiślane dzienniki” będą opowieścią o ich wspólnym projekcie biegu od źródła do ujścia królowej polskich rzek, podczas którego tworzyli swoją własną narrację o Wiśle. Dzień później, mając tych samych artystów za przewodników, będzie można wziąć udział w poetyckim spacerze wzdłuż potoku Swelina na pograniczu Gdyni i Sopotu.

W tym roku Miasto Słowa kontynuuje przyglądanie się inności, odrębności, wykluczeniu, ale także alternatywnym sposobom patrzenia na świat – na różnych płaszczyznach. Podczas spotkania „Dzikie matki, rude dzieci” z Elizą Kącką i Agnieszką Michalczak, dla których kanwą będą książki pisarek oparte na ich osobistych doświadczeniach, przyjrzymy się macierzyństwie w spektrum. O inności i dojmującym wyobcowaniu we współczesnej Polsce z powodu orientacji seksualnej czy koloru skóry opowiedzą także Renata Lis i Oliwia Bosomtwe na spotkaniu „Te obce”.

W cyklu „Wszystko jest filozofią”, który zdążył już zadomowić się w programie Festiwalu, w spotkaniu „Jak naukowczynie i filozofki zmieniają akademię” podejmiemy próbę zarysowania krajobrazu polskiej nauki tworzonej przez kobiety – i związanych z tym wyzwań. Rozmowa Jakuba Skurtysa z Natalką Suszczyńską i Agnieszką Taborską postara się z kolei zderzyć postawioną w jej tytule tezę, że „Surrealizm ma się dobrze”.

Jak co roku, Festiwal jest okazją do premierowych spotkań wokół głośnych literackich nowości. Prawdopodobnie najbardziej wyczekiwaną jest w tym roku nowa proza Doroty Masłowskiej „Magiczna rana”, o której autorka opowie w sobotę, 31 sierpnia, o godz. 19.30. Tego samego dnia, premierowo w Gdyni, o swoim debiucie prozatorskim w postaci zbioru opowiadań „Środki do pielęgnacji chmur” mówić będzie tłumacz – Piotr Sommer. O swoich najnowszych książkach: „Ostrygi i kamienie” i „Skóra po dziadku”, w Mieście Słowa opowiedzą także Krzysztof Varga i Mateusz Pakuła.

31 sierpnia odbędzie się też rozmowa z autorami o nowych przekładach głośnego „Raju utraconego” Johna Miltona na język polski (Jarek Zawadzki), ukraiński (Olga Smolnytska), a także na język malarstwa (Pola Dwurnik). A o głośnej debiutanckiej prozie „Białe noce” poetki Urszuli Honek, zdobywającej ważne nominacje (w tym do Bookera) i nagrody (w tym Conrada) z autorką porozmawia Monika Ochędowska.

Ostatniego dnia Festiwalu zapraszamy na spotkania o książkach krążących wokół tego, co znajome, a często niezgłębione. Architektka i historyczka architektury Anna Orchowska opowie o swojej monografii „Frontem do morza”, w której analizuje projekt budowy gdyńskiego portu pod kątem rozwiązań technicznych i technologicznych czy pracy włożonej w zaprojektowanie miejsca przez jego twórców. Stasia Budzisz i Tomasz Słomczyński zabiorą nas z kolei w podróż na Kaszuby, badając temat tradycji, poczucia przynależności i identyfikacji narodowej, a także szukania kaszubskich korzeni.

Dużo bardziej odległe pod kątem geograficznym i kulturowym eksploracje poczynią goście spotkania „Elegia dla Ameryki” (31.08 godz. 15.30). Monika Muskała, Piotr Marecki i Piotr Tarczyński rozmawiać będą o amerykańskim micie, który rozpada się na naszych oczach i tym, czym stają się obecnie Stany Zjednoczone.

Szczegółowy program Festiwalu Miasto Słowa dostępny jest na stronie internetowej www.nagrodaliterackgdynia.pl oraz na kanałach Facebook i Instagram Nagrody Literackiej GDYNIA.

Wszystkie spotkania festiwalowe odbywać się będą w Muzeum Miasta Gdyni, a wstęp na nie jest bezpłatny. Większość wydarzeń transmitowana będzie na żywo na Facebooku Nagrody Literackiej GDYNIA oraz kanale YouTube Gdynia Kulturalna.

Organizator: Miasto Gdynia

Partnerzy: Biblioteka Gdynia | Muzeum Miasta Gdyni | Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej | Księgarnia Vademecum | Tofu Studio | Fundacja Trefl | Mercure Hotel Gdynia Centrum | Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury

Więcej informacji

www.facebook.com/nagroda.literacka.gdynia

www.instagram.com/nagrodaliterackagdynia

WYDARZENIA MIASTA SŁOWA W MUZEUM MIASTA GDYNI:

28.08.2024 (środa)

17:00     POEZJA | Spotkanie z nominowanymi do Nagrody Literackiej GDYNIA | Emilia Konwerska, Wojciech Kopeć, Joanna Łępicka, Julia Tkacz, Mateusz Żaboklicki | Prow.: Jakub Skurtys

18:30     PRZEKŁAD NA JĘZYK POLSKI | Spotkanie z nominowanymi do Nagrody Literackiej GDYNIA Mateusz Kwaterko, Maciej Piotrowski, Piotr Tarczyński, Iwona Zimnicka, Arkadiusz Żychliński | Prow.: Jerzy Jarniewicz

20:00    Dopływy, drgania, powidoki i pieśni na brzegach – akwatyczny dialog| Małgorzata Lebda i Rafał Siderski |Prow.: Anna Karczewska

21:30    Open Mike – slam poetycki i wielka improwizacja

29.08.2024 (czwartek)

17:00     ESEJ |Spotkanie z nominowanymi do Nagrody Literackiej GDYNIA | Marta Baron-Milian, Marcin Dymiter, Zuzanna Fruba, Weronika Murek, Magda Szcześniak | Prow.: Anna Marchewka

18:30    PROZA | Spotkanie z nominowanymi do Nagrody Literackiej GDYNIA| Grzegorz Bogdał, Mateusz Górniak, Katarzyna Groniec, Inga Iwasiów, Maciej Sieńczyk | Prow.: Magdalena Kicińska

20:00    Lektury czy kanon? | Dorota Kozicka, Jerzy Jarniewicz, Inga Iwasiów |Prow.: Piotr Sadzik

21:30     Premiera w Gdyni: Magiczna rana | Dorota Masłowska | Prow.: Igor Kierkosz

30.08.2024 (piątek)

16:00    Premiera w Gdyni:Ostrygi i kamienie | Krzysztof Varga |Prow.: Piotr Kieżun

18:00     GALA NAGRODY LITERACKIEJ GDYNIA | Teatr Muzyczny w Gdyni – Nowa Scena zaproszenia | live streaming  fb, YT, w Muzeum Miasta Gdyni | tłumaczenie na język migowy

21:00    LOR | koncert | Teatr Muzyczny – Nowa Scena | bilety

31.08.2024 (sobota)

12:00    Pisać dziś może każdy? | Anna Łazar, Grzegorz Jankowicz, Alicja Palęcka, Jacek Dehnel Prow.: Zuzanna Sala

13:30     Surrealizm ma się dobrze| Natalka Suszczyńska, Agnieszka Taborska |Prow.: Jakub Kornhauser

14:30    Nagroda Conrada: Urszula Honek | Prow.: Monika Ochędowska

15:30     Elegia dla Stanów | Monika Muskała, Piotr Marecki, Piotr Tarczyński | Prow.: Szymon Kloska

16:30    Dzikie matki, rude dzieci | Eliza Kącka i Katarzyna Michalczak | Prow.: Natalia Malek  

17:30     SPOTKANIE Z LAUREATKAMI I LAUREATAMI NAGRODY LITERACKIEJ GDYNIA| Prow.: Eliza Kącka, Barbara Klicka, Jakub Kornhauser, Adam Lipszyc

19:30    Premiera w Gdyni:Skóra po dziadku | Mateusz Pakuła | Prow.: Karolina Felberg            

20:30    Raj utracony| Jarek Zawadzki, Pola Dwurnik, Olga Smolnytska (online) |  Prow.:  Artur Madaliński

21:30    Środki do pielęgnacji chmur | Piotr Sommer | Prow.: Piotr Śliwiński      

1.09.2024 (niedziela)

11:00     Gdynia i okolice| Anna Orchowska | Prow.: Szymon Kloska

12:00     Kaszuby i okolice | Stasia Budzisz, Tomasz Słomczyński | Prow.: Joanna Borowik

15:30     Wszystko jest filozofią: Jak naukowczynie i filozofki zmieniają akademię | Iwona Krupecka, Anna Kuchta | Prow.: Barbara Brzezicka

17:00     Te obce | Oliwia Bosomtwe, Renata Lis | Prow.: Dagny Kurdwanowska