Z okazji otwarcia trzeciego etapu Parku Centralnego w Gdyni przygotowaliśmy dla Was archiwalne fotografie z naszych zbiorów prezentujące okolice Alei Marszałka Józefa Piłsudskiego. Teren, w którym dziś znajduje się park, przeszedł na przestrzeni dekad wiele przemian – od terenów rolniczych po reprezentacyjną część naszego miasta. Naszą wystawę można było oglądać na terenie parku przy stawie oraz przy budce telefonicznej. Zapraszamy również do podziwiania zdjęć na naszej stronie internetowej. Tak tam kiedyś wyglądało!

Dzisiejsza aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego do 1931 roku nosiła nazwę aleja Kasyna. W latach 1945-1990, dla uczczenia przejazdu żołnierzy I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte wyzwalających miasto z rąk niemieckich w marcu 1945 roku,  nazywana była ulicą Czołgistów.  

Pod adresem aleja Kasyna 1 stanął widoczny w głębi budynek  Domu Zdrojowego. Obiekt powstał w 1929 roku według projektu Adama Knauffa.  Po wojnie przebudowany, został ostatecznie przekazany na własność Polskich Linii Oceanicznych jako znany nam  Dom Marynarza.

Z prawej strony, przy biegnącej w górę wzniesienia ulicy Dzierżyńskiego  (obecnie ulica Legionów), stoi pochodzący z 1938 roku dom Józefa Langiewicza. Langiewicz – architekt i budowniczy był również projektantem i współwłaścicielem kina Gwiazda, przemianowanego później na  Warszawa.

Widoczna w połowie wzniesienia willa Słowicza w  latach 1929-1932 mieściła prywatny   szpital znany pod nazwą  Lecznica Nadmorska.

Zdjęcie wykonano ze  zbocza Wzgórza św. Maksymiliana na wysokości obecnej ulicy Partyzantów w stronę alei Marszałka Józefa Piłsudskiego. Rozciągające się u stóp wzgórza pola uprawne to teren dzisiejszego Parku Centralnego.

Stojący samotnie po lewej stronie budynek to siedziba Komisariatu Rządu – zrealizowany w 1930 roku  projekt Jerzego Müllera.  Dzisiaj mieści  się tu Urząd Miasta. Obok bloki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 1931 roku, zaprojektowane przez Biuro Projektowe ZUS pod kierunkiem Bohdana Lacherta. To samo biuro zaprojektowało widoczny nieco dalej z lewej strony zespół budynków mieszkalnych ZUS przy ulicy Śląskiej 51-53 zbudowany w 1932 roku.  

Widoczny w centralnej części zdjęcia charakterystyczny wysmukły budynek o jasnym froncie to oddany do użytku w 1926 roku dworzec kolejowy. W głębi rysuje się zabudowa Śródmieścia, a na ostatnim planie  Kępa Oksywska i tzw. Kolonia Robotnicza na Obłużu -osiedle zbudowane głownie z baraków rozłożone w rejonie ulic Czeladniczej, Rymarskiej i Cechowej.

Widoczny z lewej strony budynek to gmach ówczesnego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, który zbudowany  został jako siedziba Komisariatu Rządu w latach 1930-1937.  Autorem projektu był Jerzy Müller.  Budynek został oddany do użytku w 1930  roku. Kilka lat później zdecydowano jednak o rozbudowie gmachu. Drugie skrzydło, wyższe o jedną kondygnację, dobudowano w 1937  roku.  Obecnie mieści się tu Urząd Miasta.

Pochodzący z 1931 roku budynek mieszkalny po prawej stronie naznaczony jest tragiczną historią. To właśnie tam miała miejsce jedna z największych katastrof w przedwojennej Gdyni: potężny wybuch gazu, do którego doszło  8 października 1931 roku.  Tego dnia zakończono w budynku prace nad podłączeniem instalacji gazowej, bez wątpienia wybuch związany był z wadliwym podłączeniem instalacji. Zginęło wówczas 13 osób.

Do 1939 roku oraz w latach 1945-1952 miejsce to nosiło nazwę Wzgórze Focha na cześć Ferdynanda Focha, francuskiego dowódcy, teoretyka wojskowego i marszałka. Od 1952 roku w dokumentach pojawiła się nowa oficjalna nazwa: Wzgórze Nowotki. Władze PRL postanowiły uhonorować w ten sposób 10 lat po śmierci działacza komunistycznego i I sekretarza Polskiej Partii Robotniczej – Marcelego Nowotkę.

Autor zdjęcia ustawił swój aparat na ulicy Czołgistów która dzisiaj nosi nazwę aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego. Z prawej widoczne budynki mieszkalne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy ulicy Partyzantów 39, postawione w ostatnich latach przed wybuchem II wojny światowej. Po środku widoczna kamienica przy ulicy Partyzantów 44 z 1937 roku. W głębi, na wzniesieniu widoczne klasztor i kaplica o.o. Franciszkanów przy ulicy Ujejskiego. Na poświęceniu kaplicy w 1937 roku obecny był  przyszły święty Maksymilian Maria Kolbe, który od 1991 roku jest patronem wzgórza.

Ażurowa konstrukcja na pierwszym planie to fragment tarasu Domu Zdrojowego. Ujęcie wykonano na aleję Marszałka Józefa Piłsudskiego – która do 1931 roku nosiła nazwę alei Kasyna – w kierunku skrzyżowania z ulicą Świętojańską.

Dom Zdrojowy został zbudowany w 1929 roku przez Pierwsze Polskie Towarzystwo Kąpieli Morskich. Piękny projekt Adama Knauffa nie został wiernie odwzorowany w realizacji. Po wojnie był również przebudowany. Przekazany na rzecz polskiego armatora floty handlowej – Polskich Linii Oceanicznych służył jako Dom Marynarza i pod taką nazwą znamy go dzisiaj. W głębi, z lewej strony,  zabudowa ulicy Świętojańskiej na wysokości obecnego Parku Centralnego. Widoczne są budynki od nr 128 do 134, w tym dwie kamienice przy ulicy Świętojańskiej 130-132.  Tę pierwszą, pod numerem 130, zbudowano w 1935 roku  wg projektu Jana Goździewskiego, dla  stolarza Mariana Gierszala. Właścicielem zaprojektowanej przez Władysława Madełłę kamienicy przy ulicy Świętojańskiej 132 był przemysłowiec Stanisław Kosmowski. Pośrodku, za niewidocznymi torami nieistniejąca obecnie zabudowa w rejonie Węzła Franciszki Cegielskiej. Z  prawej dwa budynki mieszkalne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Komisariat Rządu (obecnie Urząd Miasta) widoczny od ulicy Bema.

Widok utrwalony na wojennej pocztówce opisanej Gotenhafen Teilansicht (Gotenhafen widok częściowy).  W czasie drugiej wojny światowej Wzgórze Św. Maksymiliana nosiło nazwę Baltenberg, a widoczna na zdjęciu Kamienna Góra – Steinberg. Ujęcie nie oddaje wielkości wysokiego na ponad 52 metry w najwyższym punkcie wzniesienia.

Pośrodku  biegnie obsadzona drzewami  Steinstrasse, która dzisiaj nosi nazwę aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na Kamiennej Górze, na pierwszym planie z prawej, stoją trzy budynki przy Pionier Kinkelstrasse – obecnie  ulicy Krasickiego 32-36.   Co ciekawe, w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej patronem  ulicy był działacz komunistyczny Janek Krasicki, noszący to samo nazwisko co przedwojenny i obecny patron, znany poeta  oświeceniowy Ignacy Krasicki.

Ulica Czołgistów nazwana została tak  dla uczczenia przejazdu żołnierzy I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte wyzwalających miasto z rąk niemieckich w marcu 1945 roku. Ujęcie na domy mieszkalne nr 32-42 i łączące je pawilony handlowe. Na pierwszym planie pola uprawne, które zajmowały teren obecnego Parku Centralnego na odcinku pomiędzy ulicami Bema i Dzierżyńskiego (obecnie Legionów). W głębi wille na Kamiennej Górze.

Z lewej strony widoczny budynek przy ulicy Czołgistów 46  – dzisiaj to aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego – w którym obecnie mieści się Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego. W stanie surowym postawiono go w 1939 roku. Jego budowę dokończono dopiero po II wojnie światowej.  Na  przełomie lat 40 i 50 XX wieku znajdowało się w nim gimnazjum żeńskie. Dalej stoją wybudowane w latach 50. XX wieku domy nr 28-42.