← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu „Grudzień ’70”
Medal Ofiarom Grudnia 1970, o średnicy 70 mm, został odlany w brązie i cynku w odlewni Zarządu Portu Gdynia w 1981 roku. Jego wykonawcą był Józef Kawecki, a projektantem – Henryk Tarasiewicz, działacz opozycyjny, przewodniczący Komitetu Zakładowego NSZZ „Solidarność” Portu Gdynia, współorganizator strajku w Porcie Gdynia w 1980 roku.
W centralnej partii awersu medalu, na fakturowanej powierzchni, widnieje fragment zaprojektowanego przez Stanisława Gieradę, pomnika Ofiar Grudnia 1970. Monument, umiejscowiony na podstawie w kształcie krzyża, przedstawia wykonaną z nierdzewnej stali datę 1970, w której cyfrę 7 upodobniono do upadającego człowieka ze śladami po kulach na plecach. Wzdłuż krawędzi medalu biegnie drukowany napis: OFIAROM GRUDNIA, a u dołu widnieje rok 1970, flankowany motywem krzyża maltańskiego.
Emitentem medalu była Komisja Zakładowa NSZZ Zarządu Portu Gdynia. Jednak – jak relacjonował sam Józef Kawecki – ok. 100 egzemplarzy tego medalu zostało skonfiskowanych przez przedstawiciela Służby Bezpieczeństwa w Gdyni.
Wykonawca medalu, Józef Kawecki (1921–2009) był medalierem i grafikiem. Na jego dorobek składa się m.in. ok. 150 medali odlewanych i bitych w Mennicy Państwowej. Artysta realizował się również jako malarz. W zbiorach Muzeum Miasta Gdyni znajdują się dwa wykonane przez niego medale upamiętniające wydarzenia grudniowe 1970 roku.
Gabriela Zbirohowska-Kościa
← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu „Grudzień ’70”
← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu „Grudzień ’70”
Medal Rocznica wydarzeń grudniowych Gdańsk 1970–1980, o średnicy 38 mm, został zaprojektowany i wykonany przez nieznanych autorów. Na awersie, w centralnej partii ukazano pomnik Poległych Stoczniowców na tle zarysu Zatoki Gdańskiej. W centralnej partii rewersu znajdują się cztery nieregularnie rozmieszczone herby miast: Gdańska, Szczecina, Elbląga oraz Gdyni.
Widniejący na awersie medalu pomnik Poległych Stoczniowców 1970, znajdujący się na placu Solidarności w Gdańsku, został zaprojektowany m.in. przez Bogdana Pietruszkę, plastyka i medaliera, współautora medalu 25-ta rocznica Grudnia 1970 (1970–1995), również przechowywanego w zbiorach Muzeum Miasta Gdyni. Pozostałymi współprojektantami tej realizacji byli: małżeństwo rzeźbiarzy, Robert Pepliński i Elżbieta Szczodrowska-Peplińska oraz architekt Wiesław Szyślak. Liczące 42 metry wysokości krzyże (każdy o wadze 36 ton) stanowią hołd pamięci trzech pierwszych stoczniowców straconych przez Milicję Obywatelską i Ludowe Wojsko Polskie. Na ramionach każdego z krzyży znajduje się kotwica o wadze 2 ton (symbol nadziei, nawiązujący kolejno do lat 1956, 1970 oraz 1976). Na pomniku umieszczono poniżej zacytowany ustęp z wiersza Czesława Miłosza, a na murze od strony stoczni – cytat z jedenastego wersetu Psalmu 29, w przekładzie poety: „Pan da siłę swojemu ludowi / Pan da swojemu ludowi błogosławieństwo pokoju”. Odsłonięcie pomnika nastąpiło 16 grudnia 1980 roku, z okazji dziesiątej rocznicy tragicznych wydarzeń.
Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając / NIE BĄDŹ BEZPIECZNY poeta pamięta / Możesz go zabić – narodzi się nowy / Spisane będą czyny i rozmowy.
Fragment wiersza Czesława Miłosza Który skrzywdziłeś, umieszczony na pomniku Poległych Stoczniowców w Gdańsku.
Gabriela Zbirohowska-Kościa
← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu „Grudzień ’70”
← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu „Grudzień ’70”
Medal 25-ta rocznica Grudnia 1970, o średnicy 60 mm, został zaprojektowany w 1995 roku przez Bogdana Pietruszkę we współpracy z Andrzejem Bartoszewiczem. Wybito go w mosiądzu w Gdańskiej Stoczni Remontowej.
Na awersie medalu, pośrodku gładkiej powierzchni, widnieje krzyż z umieszczonymi nań tarczami herbowymi czterech miast: Gdańska, Gdyni, Elbląga oraz Szczecina. U jego podstawy rozpostarł skrzydła orzeł. Na rewersie odnaleźć możemy informację o twórcach medalu. U dołu odczytamy inicjały BP (sygnatura Bogdana Pietruszki), skrót SG. SA. (Stocznia Gdańska S.A.) oraz inicjały AB (sygnatura Andrzeja Bartoszewicza).
Autor projektu medalu, Bogdan Pietruszka, urodził się 17 listopada 1935 roku w Końskiem. Ukończył Technikum Budowy Okrętów w Gdańsku (1967). Realizował się m.in. jako projektant statków. Od roku 1976 piastował funkcję prezesa Oddziału Pomorskiego Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy w Gdańsku. Poczynając od roku 1980 zaprojektował ok. 20 medali, w tym (poza medalami poświęconymi tematyce grudniowej) medal z okazji 50. rocznicy operacji „Ostra Brama” w Wilnie. Jest współautorem koncepcji pomnika Poległych Stoczniowców. W grudniu 1970 roku i sierpniu 1980 roku brał udział w gdańskich strajkach stoczniowych. Przyznano mu również kilka odznaczeń – został uhonorowany m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008) oraz Krzyżem Wolności i Solidarności (2018). W roku 1991, we współpracy z Krystyną Kutą, artysta zrealizował wystawę Znaki Ojczyzny. Bogdan Pietruszka zaprojektował także inny medal ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni – Dla współtwórcy projektu fregaty „Dar Młodzieży” z 1980 roku.
Gabriela Zbirohowska-Kościa
← Kliknij tutaj, aby powrócić do strony projektu „Grudzień ’70”