13. BALTIC MINI TEXTILE GDYNIA 2025 uznajemy za otwarte!

29.05.2025 podczas wernisażu wystawy, przyznano nagrody artystkom oraz artystom z całego świata w trzech kategoriach – Grand Prix Prezydenta Miasta Gdyni, Nagrody Marszałka Województwa Pomorskiego, Nagrody Muzeum Miasta Gdyni oraz wyróżnień Jury.

Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy!

Wystawę można podziwiać w Muzeum Miasta Gdyni do 25.05.2025

Protokół z II posiedzenia Jury, które odbyło się 04.02.2025:

Grand Prix Yu-Shan Guan Więzi wiary (Ties of Faith)

2 równorzędne nagrody Marszałka Województwa Pomorskiego

Paulina Buźniak Popołudnie (Afternoon)

Caren Garfen Utracone społeczności (Communities Lost)

Nagroda Muzeum Miasta Gdyni June Lee Widz (Bystander)

Cztery wyróżnienia

Ieva Krūmiņa Ex-voto

Aleksandra Parol Homo homini lupus

Sue Stone Dobre Koleżanki: Dziewczyny, które szyły garnitury (Good Companions: The Girls Who Made the Suits)

Dorota Wiśniewska Wspólnota – Pamiątka z taboru (Comunity – A Camp Souvenir)

Przewodniczący Jury

Włodzimierz Cygan

Członkowie Jury

Katarzyna Józefowicz

Marta Kowalewska

Anna Śliwa

Agata Zielińska-Głowacka

W najbliższą niedzielę 30.03, dzień po świętowaniu wernisażu naszej wystawy 13. Baltic Mini Textile Gdynia, zapraszamy do bezpłatnego zwiedzania wystawy podczas oprowadzania kuratorskiego o 14:00!

W Gdyni już wiosna! To czas energii połączonej z doświadczeniem. Właśnie to połączenie sprawia, że naszym odbiorcom możemy zaoferować w kwietniu wyjątkowe wydarzenia, które w nieoczywisty sposób przybliżają nasze zbiory oraz historię Gdyni! / SPIS WSZYSTKICH WYDARZEŃ: WWW.MUZEUMGDYNIA.PL/WYDARZENIE

Ze śmiałością sięgamy po niekonwencjonalne tematy: w tym miesiącu historię naszego miasta skontrastujemy z Afryką. Już 04.04 o 18:00 w Muzeum Miasta Gdyni zagości Anna Olej-Kobus, znana jako AfryKanka która poprowadzi wykład „Zwierzęta Afryki. Opowieści z safari”!

Świeżym okiem spojrzymy na nasze zbiory podczas edukacyjnych wydarzeń dla najmłodszych i tych trochę starszych. Podczas Dnia Rodzinnego dzieci zgłębią sekrety naszego gdyńskiego modernizmu, a Seniorki i Seniorzy w Klubie Doborowego Towarzystwa stworzą gustowne wyszywanki nawiązujące do naszej Pomorskiej tradycji.

Kwiecień – Plecień. Tak powiada wieść gminna – więc zanim wyjdziemy na spacery zapraszamy na oprowadzania po naszych wystawach: „Gdynia – dzieło otwarte” oraz „To Nie Jest Magazyn„. Zaś największą atrakcją będzie 13. Baltic Mini Textile! To nasza najnowsza wystawa pełna wyjątkowych dzieł sztuki z gatunku miniatury tkackiej. Dopełnieniem wystawy jest prezentacja indywidualna twórczości Anny Więckowskiej-Kowalskiej – laureatki Grand Prix Prezydenta Miasta Gdyni z 12. edycji tego konkursu. 

Do zobaczenia w Muzeum Miasta Gdyni!

Fot. Sygnatura MMG/HM/II/5577 – Halina Szczęsna oraz Łucja Grzybowska na promenadzie nadmorskiej w Gdyni (dziś Aleja Topolowa), w tle hotel Polska Riwiera. 27 lipiec 1935.

Chociaż na temat walk o Gdynię w 1945 roku napisano już wiele, to nadal – po 80-ciu latach od tych wydarzeń – część epizodów związanych z tymi zmaganiami pozostaje nieznana. Jedne czekają na odkrycie w zakurzonych dokumentach rosyjskich i niemieckich archiwów, świadectwa innych wciąż kryje ziemia dawnego pola bitwy wokół miasta. Niniejszy artykuł dotyczy pierwszego z tych przypadków, ciekawej historii, która ujrzała światło dzienne podczas mozolnej analizy sowieckich raportów z okresu walk o miasto w marcu 1945 roku.

Prolog

21 marca 1945 roku, do Małego Kacka, stanowiącego wtedy przedmieścia Gdyni, zbliżają się oddziały radzieckiej 313. Dywizji Strzeleckiej. Ta powstała w 1941 roku i zaprawiona w bojach jednostka poniosła już we wcześniejszych starciach na Pomorzu ciężkie straty. Rosjanie zdają sobie sprawę z faktu, że Mały Kack został przez Niemców przygotowany do obrony i stanowi silny punkt oporu na ich drodze do centrum Gdyni. Poprzecinana uliczkami dzielnica z gęstą zabudową będzie oznaczała uwikłanie Dywizji w krwawe walki uliczne. Dla sowieckiego dowództwa kluczowe znaczenie będzie zatem miało dokładne rozpoznanie niemieckiej obrony.

Zwiadowcy wchodzą do gry

Poza pułkowymi plutonami zwiadu w skład 313. Dywizji Strzeleckiej wchodzi 202. Samodzielna Kompania Zwiadowcza. To spośród żołnierzy tej właśnie jednostki wybrani zostaną żołnierze, którzy utworzą oddział mający za zadanie rozpoznać niemieckie pozycje obronne w rejonie Klein Katz – bo pod taką niemiecką nazwą pojawia się ta część Gdyni w sowieckich dokumentach. Rosjan interesuje przede wszystkim skład i liczebność sił przeciwnika, a także ich rozmieszczenie oraz uzbrojenie. Rozpoznanie obejmować ma również lokalizację punktów ogniowych przeciwnika oraz usytuowanie zapór inżynieryjnych wraz z określeniem ich specyfiki. Dodatkowo, podczas wycofywania się, oddział ma zaatakować wybrane stanowisko obronne i pojmać jeńców, którzy będą stanowili cenne źródło informacji.

Przygotowania

Operacja zostaje zaplanowana w najdrobniejszych szczegółach. Wyznaczony zostaje dowódca grupy – to starszy lejtnant (starszy porucznik, stopień niemający odpowiednika w Wojsku Polskim) Siergiej Siergiejewicz Kryłow, 47-letni doświadczony żołnierz frontowy, pochodzący ze wsi Zapogostie (rejon nierechcki, wówczas w obwodzie jarosławskim, obecnie kostromskim), w której zostawił żonę i trójkę dzieci.

Starszy lejtnant Siergiej Siergiejewicz Kryłow (ros. Крылов Сергей Сергеевич), ur. 1898, zm. 23.03.1945, 1915-1945, fot. nieznany (źródło: www.pamyat-naroda.ru).

Starannie dobrani zostają jego podwładni – w skład grupy wchodzi w sumie dziesięciu żołnierzy, w tym pięciu zwiadowców, dwóch saperów, jeden obserwator ognia artylerii i dwóch radiooperatorów. Oddział uzbrojony jest w dziesięć pistoletów maszynowych PPS (każdy z zapasem 200 szt. amunicji), osiem pistoletów TT, 20 granatów RG-42, 12 granatów przeciwpancernych, ponadto każdy z żołnierzy dysponuje nożem fińskim. Wyposażenie obejmuje także cztery lornetki i radiostację.

Dowódca kompanii wraz z dowódcą grupy szczegółowo omawiają plan działania – wybierają miejsce, w którym oddział przekroczy skraj obrony przeciwnika i wyznaczają rejon, który będzie miał obserwować. Ustalona zostaje droga odwrotu grupy po wykonaniu zadania. Oficerowie organizują również współdziałanie z czołowymi oddziałami i artylerią własnej dywizji podczas przechodzenia oddziału przez linię frontu. Z ustalonym planem działania zapoznani zostają następnie wszyscy żołnierze wchodzący w skład grupy. Ciekawostką jest fakt, że oddział ma wykonać zadanie w umundurowaniu niemieckim. Misja zwiadowcza ma się rozpocząć późnym wieczorem 21 marca 1945 roku.

Za liniami wroga

Tego dnia o godzinie 23:00, wykorzystując ostrzał artyleryjski i luki w obronie nieprzyjaciela, oddział lejtnanta Kryłowa przedostaje się do lasu położonego na północ od Małego Kacka. Tam, na tyłach niemieckich pozycji, radzieccy zwiadowcy organizują posterunek obserwacyjny. Mimo panujących ciemności szybko ustalają, że południowo-wschodni skraj lasu okalającego tę dzielnicę Gdyni nie jest obsadzony przez Niemców. Przez cały następny dzień, 22 marca, grupa prowadzi obserwację nieprzyjacielskiej obrony w Małym Kacku, wypatrując stanowisk artyleryjskich, punktów ogniowych i zapór inżynieryjnych. Rosjanie śledzą ruch niemieckich oddziałów i korygują przez radio ogień własnej artylerii. W międzyczasie zwiadowcy wybierają drogę odwrotu i miejsce, które mają zaatakować w celu schwytania jeńców.

Fragment radzieckiej mapy sztabowej przedstawiającej położenie oddziałów 1068. Pułku Strzeleckiego ze składu 313. Dywizji Strzeleckiej w dniu 22 marca 1945, godz. 20:30. Grupa lejtnanta Kryłowa operowała na tyłach pozycji niemieckich, zaznaczonych na niebiesko, 1944-1945 (ze zbiorów autora).

Odwrót

23 marca 1945 roku o godzinie 1:00 w nocy grupa rozpoczyna odwrót. Zgodnie z założonym planem oddział niepostrzeżenie zachodzi od tyłu przedni skraj niemieckiej obrony i na umówiony sygnał obrzuca okop strzelecki granatami przeciwpancernymi. W wyniku eksplozji ginie czterech Niemców, zniszczony też zostaje ręczny karabin maszynowy. Rosjanie wpadają do transzei i biorą do niewoli dwóch żołnierzy niemieckich, którzy, jak się okazuje, przynależą do Batalionu Zapasowego 215. Dywizji Piechoty (był to zapewne Feldersatz-Bataillon 215.). Oddział wraz z jeńcami dociera w końcu do swoich linii. Podczas odwrotu rannych zostaje dwóch czerwonoarmistów, w tym dowódca grupy starszy lejtnant Kryłow. Na tej informacji kończy się radziecki raport dotyczący tej akcji.

Epilog

Wybieram się z przyjacielem, również pasjonatem historii walk o Gdynię, na cmentarz żołnierzy radzieckich w Redłowie. Przechadzamy się cmentarnymi alejkami, mijając rzędy pięcioramiennych gwiazd i odczytując kolejne nazwiska, daty śmierci… Powoli kończymy spacer po cmentarzu, kiedy moją uwagę zwraca połyskująca w słońcu tabliczka nagrobna, zapewne ufundowana przez rodzinę poległego. Podchodzę bliżej. Jakież jest moje zaskoczenie kiedy odczytuję „Kryłow, Siergiej Siergiejewicz, st. lejtnant 1898 – 23.03.1945”. Nazwisko doskonale mi znane z sowieckiego raportu o działaniach radzieckich zwiadowców w rejonie Małego Kacka! A więc jednak rany, które odniósł okazały się śmiertelne…

Wysyłam zdjęcie tablicy swojemu Ojcu, który od zawsze kibicuje moim historycznym śledztwom i któremu opowiadałem wcześniej o losach oddziału lejtnanta Kryłowa. Odpisuje mi krótko: „Dzisiaj jest rocznica śmierci”.

Rzeczywiście, dziś 23 marca 2023 roku.

Paweł Pałasz

Grób starszego lejtnanta Kryłowa na cmentarzu wojennym w Gdyni Redłowie, 2023, fot. P. Pałasz (ze zbiorów autora).

Bibliografia:

– КРЫЛОВ Сергей Сергеевич, Память народа, https://pamyat-naroda.ru/heroes/memorial-chelovek_donesenie4385048/ [dostęp: 19.02.2025].

Rozstrzygnięto konkurs na dyrektora/dyrektorkę Muzeum Miasta Gdyni!

Dyrektorem wybrano na kolejną kadencję Karin Moder

Szczegóły na stronie Gdynia – https://tinyurl.com/53jer5mw

Karin Moder – dyrektorka Muzeum Miasta Gdyni od 2021 roku. Pierwsza kadencja na tym stanowisku upłynęła jej pod hasłem „Muzeum to ludzie”. W tym czasie stworzyła ramy organizacyjne dla realizacji wielu nowatorskich projektów merytorycznych, wspierała nowe przedsięwzięcia artystyczne, edukacyjne i wydawnicze oraz skutecznie pozyskiwała środki zewnętrzne na działalność muzeum – zarówno z programów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jak i od sponsorów. Pod jej kierownictwem muzeum aktywnie angażowało się w akcje społeczne, szczególnie w zakresie pomocy uchodźcom po wybuchu wojny w Ukrainie.

Otwarcie muzeum na szerokie grono odbiorców zaprocentowało wyraźnym wzrostem frekwencji, a wystawy takie jak „W Gdyni nie pada” odbiły się szerokim echem w środowisku artystycznym.

Zanim została dyrektorką muzeum, przez ponad 15 lat pracowała w Wydziale Kultury Urzędu Miasta Gdyni. Pełniła m.in. funkcję zastępcy naczelnika tegoż wydziału.

W latach 2000-2005 była kierowniczką Referatu Kultury Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Wcześniej pracowała m.in. w Duńskim Instytucie Kultury oraz Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.

Jest absolwentką skandynawistyki na Uniwersytecie Gdańskim, a także studiów podyplomowych z etnologii – antropologii kulturowej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Fot. Paweł Jóźwiak

Informujemy – od marca obowiązują nowe godziny otwarcia Muzeum Miasta Gdyni!

Poniedziałek – nieczynne

Wtorek, czwartek, piątek – 10:00 – 18:00

Środa – 12:00 – 18:00

Sobota, niedziela – 10:00 – 17:00

Do zobaczenia na wystawach, wydarzeniach i oprowadzaniach! Nasz program wydarzeń znajdziecie tu: www.muzeumgdynia.pl/wydarzenie

Uwaga, znane są już wyniki naboru do programu 𝗪𝘀𝗽𝗶𝗲𝗿𝗮𝗻𝗶𝗲 𝗱𝘇𝗶𝗮ł𝗮𝗻́ 𝗺𝘂𝘇𝗲𝗮𝗹𝗻𝘆𝗰𝗵 Wsparcie otrzymało 66 projektów w tym nasze działania – i to jakie

Dofinansowanie otrzyma ( najwyżej oceniony wniosek na liście!) projekt Konserwacja asamblaży Maksymiliana Kasprowicza na 100-lecie Gdyni! Muzeum Miasta Gdyni posiada obecnie największy w Polsce zbiór prac Maksymiliana Kasprowicza reprezentujący każdy z etapów biografii artystycznej malarza, liczący niemal 600 obiektów. Obiekty, którym przywrócone zostaną dawne walory estetyczne, podkreślą znaczenie materialnego dziedzictwa kulturowego i konieczność jego ochrony!

Autorką wniosku jest Anna Śliwa z Działu Sztuki

Dofinansowanie otrzyma wyczekiwana przez miłośniczki i miłośników dizajnu, 10. odsłona naszego cyklu wystawienniczego Polskie Projekty Polscy Projektanci, której bohaterką będzie Alicja Wyszogrodzka! Artystka i wizjonerka tkanin zaprojektowała niezliczoną ilość wzorów, stanowiących swoisty kolorowy azyl pośród szarzyzny PRL-U, wyprzedzając swoje czasy. Prace Wyszogrodzkiej wybijają się poza kontekst swojej ery, inspirując współczesnych twórców.

Autorką wniosku jest współkuratorka wystawy Weronika Mojska

Pełne wyniki można znaleźć na naszej stronie

Na zdjęciach: Maksymilian Kasprowicz, „Tragedia gdyńska II”, 1980, nr inw. MMG/SZ/954, Weronika Mojska z Alicją Wyszogrodzką oraz jej tkaninami

Muzeum Miasta Gdyni poszukuje specjalistki/specjalisty ds. komunikacji i promocji

Interesujesz się kulturą i historią Gdyni? Masz kreatywne pomysły związane z promocją wydarzeń? Chcesz pracować w inspirującej i wyznaczającej trendy instytucji kultury? Jeśli tak – to oferta jest właśnie na Ciebie!

Jakie będą twoje zadania?

• planowanie i realizację działań promocyjnych oraz reklamowych muzeum,

• współpracę z mediami i partnerami w zakresie promocji,

• tworzenie treści promocyjnych (teksty, grafiki, materiały do social mediów),

• dbanie o spójny wizerunek muzeum w Internecie, mediach i drukach,

• rozwijanie obecności Muzeum Miasta Gdyni w social mediach (rolki, relacje, posty),

• koordynację kampanii reklamowych i PR.

• moderacja stron internetowych Muzeum Miasta Gdyni

• współpraca z muzealnym sklepem: planowanie i współtworzenie muzealnych gadżetów oraz produktów

Co jest dla nas ważne?

Szukamy osoby, która:

✅ ma wykształcenie kierunkowe, humanistyczne, artystyczne lub politologiczne,

✅ bardzo dobrze zna język angielski (dodatkowy język obcy będzie zaletą),

✅ swobodnie i sprawnie porusza się w świecie mediów, reklamy i marketingu,

✅ ma lekkie pióro i potrafi pisać angażujące odbiorców treści,

✅ zna nowoczesne narzędzia promocji, zwłaszcza w social mediach,

✅ jest kreatywna, samodzielna i dobrze zorganizowana,

✅ umie pracować w zespole i dbać o relacje.

Dodatkowe atuty

✨ doświadczenie w realizacji projektów promocyjnych,

✨ znajomość charakteru działania instytucji kultury.

Co oferujemy?

• umowę o pracę na pełen etat (wpierw okres próbny),

• możliwość zadaniowego czasu pracy,

• pracę w twórczym i dynamicznym zespole,

• możliwość realizacji własnych pomysłów,

• inspirujące otoczenie historii, kultury i sztuki,

• wynagrodzenie podstawowe 5500 – 6000 brutto

Jak aplikować?

Przygotuj i prześlij nam pod adres promocja@muzeumgdynia.pl

✅ CV,

✅ list motywacyjny,

✅ oświadczenie o niekaralności za przestępstwa umyślne.

Dokumenty wyślij do 25.02.2025 r. do godz. 16:00

No i przypominamy: mailowo: promocja@muzeumgdynia.pl

Prosimy dołączyć do dokumentów następującą klauzulę RODO

 „Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji (zgodnie z ustawą z dnia 10 maja 2018 roku o ochronie danych osobowych (Dz. Ustaw z 2018, poz. 1000) oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO).”.

Kontakt w razie pytań:

Kierownik Działu

Michał Miegoń

m.miegon@muzeumgdynia.pl
promocja@muzeumgdynia.pl
tel. 795 573 231

Uprzejmie informujemy, że kandydaci zakwalifikowani zostaną powiadomieni o terminie rozmowy wstępnej. Oferty osób nie zakwalifikowanych do pracy zostaną komisyjnie zniszczone. Muzeum nie zwraca przesłanych dokumentów.   

Z radością informujemy, że projekt Historie mówione z gdyńskiej stoczni – realizacja wywiadów audio z dawnymi pracownikami nieistniejącej Stoczni Gdynia otrzymał dofinansowanie ze środków Krajowego Planu Odbudowy

Fenomen gdyńskiej stoczni nigdy nie doczekał się należytego potraktowania w formie pełnego cyfrowego archiwum historii mówionej. Miejsce, które stanowiło o potędze gospodarczej powojennej Gdyni, po piętnastu latach od likwidacji staje się coraz bardziej zapomniane, zaś dawne budynki i infrastruktura zostały wchłonięte przez liczne firmy działające na terenie gdyńskiego portu. Stocznia wciąż żyje jednak w pamięci wielu jej pracowniczek i pracowników, do dziś spotykających się i wymieniających wspomnieniami. Są to osoby w podeszłym wieku, z racji czego ta społeczność maleje.

Poprzez nagrania audio, realizowane z udziałem dawnych stoczniowców, przybliżymy życie codzienne w stoczni, warunki i specyfikę pracy oraz – w szerokiej perspektywie – szczególny fenomen społeczny, którym była wspólnota gdyńskich stoczniowców. Dzięki wspólnocie, pomimo tragedii stoczniowców podczas Masakry Grudniowej w 1970 roku, możliwe było ich solidarne wystąpienie w sierpniu 1980.

Nagrania ze świadkami historii wzbogacą archiwum cyfrowe Muzeum Miasta Gdyni i zostaną udostępnione na platformach streamingowych w maju i czerwcu 2025 roku.

Gruba księga, oprawiona w brązową skórę z wytłoczonymi napisami w kolorze złotym, przykuwająca spojrzenia. Zaprojektowana z troską o jej trwałość, ale również artystyczną formę. Krój pisma, zdobienia zewnętrznej części okładki, złote bordiury oraz bogata ornamentyka z tłoczonego w geometryczne wzory papieru, imitującego adamaszek nadają jej bibliofilskiego charakteru. Prawdopodobnie również zewnętrzne brzegi kart były niegdyś barwione złotą farbą. Została przygotowana przez gdyński Zakład Graficzny i Introligatorski „Dźwignia” w formie zszytego nićmi bloku kart papieru kredowego o wymiarach 33 na 25 centymetrów. Jest niemal równolatką miasta – w 2024 roku mija 96. rocznica jej założenia – i stanowi jeden z najcenniejszych zabytków znajdujących się w  Muzeum Miasta Gdyni, dokumentujących historię społeczną. Mowa tu o „Księdze Pamiątkowej Miasta Gdyni w Województwie Pomorskim”, która utrwaliła na swoich kartach proces rozwoju Gdyni i skrywa w sobie wyjątkową opowieść nierozerwalnie związaną z symbolem polskiej niezależności, dumy i nowoczesności – Gdynią.

Okładka Księgi Pamiątkowej Miasta Gdyni w Województwie Pomorskiem, 1928 (ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni).

Jej historia sięga 1928 roku, kiedy burmistrz Augustyn Krauze dokonał pierwszego wpisu: „Dla użytku teraźniejszych i przyszłych pokoleń, założył niżej podpisany Magistrat miasta Gdyni, postanowieniem z dnia 17 lipca 1928 roku niniejszą księgę pamiątkową, kiedy był Głową Państwa i Prezydentem Rzeczypospolitej Profesor Ignacy Mościcki, Prymasem Polski Kardynał August Hlond, Pierwszym Marszałkiem Polski Józef Piłsudski, Prezesem Rady Ministrów Kazimierz Bartel, Biskupem Chełmińskim ks. Stanisław Okoniewski, Wojewodę Pomorskiego zastępował wicewojewoda dr Mieczysław Seydlitz, Starostą Morskim był Bolesław Lipski. Gdynia, dnia 20. lipca 1928 r.”. Tekst został opatrzony pieczęcią i podpisany przez burmistrza oraz przedstawicieli magistratu. Na kolejnych kilku stronach zamieszczono krótki rys historyczny „miasta portowego Gdyni”, opisujący jego dzieje począwszy od XIII wieku, do momentu założenia księgi.

Strona założycielska w Księdze Pamiątkowej Miasta Gdyni w Województwie Pomorskiem z podpisami między innymi burmistrza Augustyna Krauzego i członków Magistratu Miasta Gdyni, w tym m.in. Hilarego Ewerta-Krzemieniewskiego, 20.07.1928 (ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni).

Pierwsze wpisy gości również pochodzą z lipca 1928 roku. Pod standardowymi, niemal jednakowymi formułami „upraszającymi Dostojnych Gości o łaskawe uwiecznienie Swego podpisu w księdze pamiątkowej miasta Gdyni” podpisali się na kolejnych stronach prawie wszyscy najważniejsi w tym okresie polscy oficjele: prezydent RP Ignacy Mościcki, marszałek Polski i minister spraw zagranicznych Józef Piłsudski, minister przemysłu i handlu Eugeniusz Kwiatkowski, minister komunikacji Alfons Kühn, biskup chełmiński Stanisław Okoniewski oraz wojewoda pomorski Mieczysław Seydlitz.

Wpis Józefa Piłsudskiego do Księgi Pamiątkowej Miasta Gdyni w Województwie Pomorskiem, 01.07.1928 (ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni).

Kolejne pamiątkowe wpisy pojawiają się regularnie aż do wybuchu II wojny światowej. W księdze wpisali się działacze polskiej sceny politycznej, dyplomaci, artyści i grupy odwiedzające Gdynię. Wśród nich nie brakuje zagranicznych gości między innymi z Anglii, Czechosłowacji, Węgier, Litwy, Jugosławii, ZSRR, Portugalii czy choćby reprezentacji radnych miasta Paryża. Pośród różnorodnych, napisanych z kaligraficznym kunsztem i nierzadko ozdobnych wpisów możemy znaleźć podpisy członków Pomorskiej Izby Wojewódzkiej, dyrektora Banku Gospodarstwa Krajowego, pisarza Wacława Sieroszewskiego, śpiewaka Jana Kiepury czy dowódców polskich oraz sojuszniczych okrętów wizytujących w gdyńskim porcie. Ostatnie przed wybuchem wojny wpisy pochodzą z przełomu lipca i sierpnia 1939 roku.

Wojenne losy księgi pamiątkowej poznajemy dzięki kolejnej adnotacji z 9 marca 1977 roku. Została sporządzona przez zasłużonego budowniczego gdyńskiego portu i bliskiego współpracownika inż. Tadeusza Wendy – inż. Zygmunta Adamskiego oraz I Sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku – Tadeusza Fiszbacha. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy wywieźli księgę do Gdańska. Została odnaleziona w ostatnich dniach marca 1945 roku we Wrzeszczu, w jednej z willi przy ulicy Mieczysława Karłowicza. Wyciągnięto ją z olbrzymiego stosu zniszczonych i zmoczonych z powodu uszkodzonego dachu książek jednego z najważniejszych niemieckich dygnitarzy w okręgu gdańskim, nazywanego „gdańskim Goebbelsem” – gauamtsleitera Wilhelma Löbsacka. Niemiecki polityk odpowiadał bezpośrednio za politykę wynaradawiania i zbrodnie popełnione przeciwko Polakom oraz Żydom, m.in. organizował szkolenia członków partii NSDAP i kształtował propagandę wewnętrzną III Rzeszy, usprawiedliwiającą ludobójstwo.

Po odnalezieniu, księga została symbolicznie przekazana w ręce przedstawiciela pierwszego pokolenia budowniczych Gdyni – inżyniera Adamskiego, który na krótko przed swoją śmiercią powierzył ją władzom wojewódzkim. Do 1989 roku była przechowywana prawdopodobnie przez Tadeusza Fiszbacha, który postanowił kontynuować tradycję wpisów pamiątkowych dopiero po powstaniu III Rzeczypospolitej. Powojenną, drugą część księgi oficjalnie rozpoczyna karta z podpisami członków Rady Nadzorczej Funduszu Daru Narodowego, której działaczem był również Fiszbach, sporządzona 30 grudnia 1989 roku w Warszawie. Wśród nich można znaleźć podpisy m.in. kardynała Józefa Glempa, Bronisława Geremka, Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Tadeusza Mazowieckiego czy Lecha Wałęsy. Po tym wydarzeniu w księdze pojawiają się jeszcze niedatowane podpisy m.in. reżysera Andrzeja Wajdy czy senatorki Zofii Kuratowskiej.

Strona z podpisami członków Rady Nadzorczej Funduszu Daru Narodowego w Księdze Pamiątkowej Miasta Gdyni w Województwie Pomorskiem, 30.12.1989 (ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni).

Do ponownego przekazania księgi pamiątkowej władzom Gdyni doszło 10 lutego 1996 roku, w dniu 70-tych urodzin miasta. Wówczas na uroczystej sesji Rady Miasta w budynku Teatru Muzycznego, po raz pierwszy księga pamiątkowa była eksponowana publicznie. Właśnie dlatego najwięcej odnotowanych wpisów pochodzi z tego dnia. Pośród nich znajdziemy autografy rektora Wyższej Szkoły Morskiej (obecnie Uniwersytet Morski) prof. Józefa Lisowskiego, aktorki Małgorzaty Szudarskiej, dziennikarki Jadwigi Sokołowskiej-Czerskiej, prezydentów i radnych polskich miast, jak również przedstawicieli gdyńskich stowarzyszeń, kół i zrzeszeń oraz samych gdynian, którzy zechcieli złożyć życzenia swojemu miastu w dniu jego urodzin.

Następne wpisy pojawiają się już regularnie w kolejnych miesiącach i latach, jednak ich forma staje się nieco inna. Poza autografami poważanych osób, takich jak Ryszard Kukliński, Ryszard Kaczorowski czy arcybiskup Tadeusz Gocłowski, wpisy upamiętniają również istotne dla miasta wydarzenia jak przekazanie Gdyni Honorowej Flagi Europy czy Nagrody Rady Europy, organizację Baltic Sea Partenariat ’96, a także podpisanie porozumień pomiędzy Gdynią a jej miastami siostrzanymi.

W kolejnych latach wpisy stają się coraz rzadsze, a w roku 27 lutego 2003 roku pojawia się ostatni. Powstał z okazji spotkania, w którym wzięli udział prezydent Łotwy Vaira Vīķe-Freiberga, prezydent Gdyni Wojciech Szczurek i burmistrz łotewskiej Lipawy Uldis Sesks. Ostatnie kilkadziesiąt kart księgi pamiątkowej wciąż pozostaje pustych. Ostatnie dwie dekady księga spędziła w sejfie w gabinecie Prezydenta Miasta Gdyni, który uroczyście przekazał ją do Muzeum Miasta Gdyni 10 lutego 2024 roku. Krótko po przekazaniu księgi  z Urzędu Miasta przyjrzeliśmy się jej bliżej, zabezpieczając ją, przeznaczając dla niej odpowiednie miejsce w magazynie i czytając strona po stronie. Została również poddana procesowi digitalizacji oraz udostępniona w Archiwum Cyfrowym Muzeum Miasta Gdyni „Gdynia w Sieci”, dzięki czemu każdy może przeczytać wszystkie zamieszczone w niej wpisy na swoim komputerze. A tymczasem miasto zbliża się do swoich setnych urodzin, kiedy nowe wpisy w księdze z pewnością ponownie upamiętnią jedne z najważniejszych wydarzeń w dotychczasowej historii miasta…

dr Dawid Gajos

Każdą stronę księgi można obejrzeć pod linkiem: https://www.gdyniawsieci.pl/ksiega-pamiatkowa-miasta-gdyni-w-wojewodztwie-pomorskiem/

Księga Pamiątkowa Miasta Gdyni w Województwie Pomorskiem, 1928 (ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni).

Zainteresowanie premierą książki Aleksandry Boćkowskiej przerosło wszelkie oczekiwania – brak jest już wejściówek na ogólnopolską premierę reportażu „Gdynia. Pierwsza w Polsce” 07.02.2025 w naszym Muzeum. Mamy nadzieję, że zobaczymy się z Aleksandrą Boćkowską jeszcze w przyszłości! I zachęcamy do nabycia książki.

UWAGA! Prosimy o punktualne przybycie na spotkanie. Rezerwacje i wejściówki tracą ważność o godzinie 18:15.