Informacje
Czas realizacji projektu:
Październik 2025
Kaszubskie mateczniki. Wykłady, podcasty oraz spotkania online z historią regionów Kaszub
Kaszubskie Mateczniki to opowieść snuta głosem i dźwiękiem – między lasem a zatoką, między przeszłością a tym, co dopiero dojrzewa. Zapraszamy na pięć wyjątkowych spotkań, prelekcji oraz z czołowymi osobami zajmującymi się badaniem regionu Kaszub oraz Pomorskim dziedzictwem kulturowym.
BILETY I OPIS SPOTKAŃ PONIŻEJ – SCROLLUJ NA DÓŁ!
Oprócz spotkań z tradycjami i legendami Kaszub i wciąż żywą rytualnością regionu – transmitowanych online i dostępnych w formie podcastów – Kaszubskie Mateczniki to także wyjątkowe koncerty.
W przededniu Światowego Zjazdu Kaszubów 2026 w Gdyni zanurzmy się w lokalnej magii – bo Gdynia do Kaszuby zaś Kaszuby to Gdynia.
Projekt Kaszubskie mateczniki. Wykłady, podcasty oraz spotkania online z historią regionów Kaszub otrzymał dofinansowanie ze środków Krajowego Planu Odbudowy.
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny. Wykłady są tłumaczone na język PJM.
Wydarzenia
Kaszubskie Mateczniki. Zakùrzoné òdjimczi / zakurzone zdjęcia. Wykład Joanny Gostkowskiej
02.10, 18:00 / Muzeum Miasta Gdyni
Czy przeszłość można odkodować ze skrawków fotografii? Podczas pierwszego spotkania z cyklu „Kaszubskie Mateczniki” pochylimy się nad unikatowymi fotografiami sprzed lat z prywatnych archiwów Kaszubów, ukazujących chwile z dawnych wesel, zabaw tanecznych i innych ważnych wydarzeń, gdzie towarzyszyła muzyka, śpiew, obrzędy.
Będzie to okazja do spojrzenia w przeszłość, ale też próba ocalenia od zapomnienia kaszubskiej kultury muzycznej, która coraz częściej funkcjonuje jedynie w przetworzonej, scenicznej formie. W czasie wspólnej rozmowy pochylimy się nad stereotypami, jakie narosły wokół kaszubskiej muzyki. Przywrócimy pamięć o ludziach i ich historiach. Będzie to też okazja do podzielenia się własnymi wspomnieniami, opowieściami i fotografiami, do czego zachęcamy.
Więcej o idei projektu: Zakùrzoné òdjimczi / zakurzone zdjęcia:
https://www.facebook.com/zakurzoneodjimczi
Spotkania Zakùrzoné òdjimczi są realizowane w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Bio:
Joanna Gostkowska – Kaszubka, wszechstronna artystka, śpiewaczka, muzykantka, tancerka, etnolog i architekt. Specjalistka w dziedzinie polskiej i kaszubskiej muzyki tradycyjnej, laureatka prestiżowych konkursów muzyki tradycyjnej i folkowej. Liderka i założycielka folkowego zespołu Drëszë, członkini Akademii Głosów Tradycji. Od lat związana również z tańcem tradycyjnym polskim i irlandzkim. Współzałożycielka i wiceprezeska Stowarzyszenia Trójwiejska, popularyzującego polską kulturę tradycyjną. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałka Województwa Pomorskiego i Miasta Gdańska. Działa także jako badaczka, animatorka kultury i instruktorka śpiewu, prowadząc warsztaty i projekty edukacyjne.
więcej: www.joannagostkowska.pl
Zapis wideo wykładu Kaszubskie Mateczniki. Zakùrzoné òdjimczi / zakurzone zdjęcia.
> Link do transmisji: https://www.facebook.com/muzeummiastagdyni/videos/838662972155177
Wierzenia Kaszubów na tle słowiańskim. Wykład Dawida Lipińskiego
08.10, 18:00 / Muzeum Miasta Gdyni
BEZPŁATNE WEJŚCIÓWKI: https://bilety.muzeumgdynia.pl/rezerwacja/termin.html?y=2025&m=10&back=1&idw=366&idg=2
Dawne wierzenia, magia i rzeczywistość, legendy przekazywane z pokolenia na pokolenie. Podczas drugiego wykładu z cyklu “Kaszubskie Mateczniki” przeniesiemy się do epoki przedchrześcijańskiej, przyjrzymy się rytuałom oraz zwyczajom kultywowanym dawniej na Pomorzu, niektórych wciąż żywych do dnia dzisiejszego.
Wierzenia Kaszubów są wciąż odkrywanym tematem wśród badaczy wierzeń oraz kultury Pomorza. Przyjrzymy się materiałom źródłowym próbując zgłębić to, czym naprawdę są Kaszubskie wierzenia i co wyróżnia je spośród wiary dawnych Słowian.
Bio:
Dawid Lipiński – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, filolog, członek Oddziału Kociewskiego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Tczewie, badacz kultury, tradycji oraz wierzeń regionu Pomorza.
Słowińcy. Lud znad Łeby, Pustynki i Łupawy. Wykład Violetty Tkacz-Laskowskiej
15.10, 18:00 / Muzeum Miasta Gdyni
BEZPŁATNE WEJŚCIÓWKI: https://muzeumgdynia.pl/wydarzenie/kaszubskie-mateczniki-slowincy-lud-znad-leby-pustynki-i-lupawy-wyklad-violetty-tkacz-laskowskiej/
Słowińcy, ewangeliccy Kaszubi znad jezior Gardno i Łebsko, byli jedną z ostatnich społeczności, która na Pomorzu Zachodnim zachowała rodziną kulturę i język. W czasach Księstwa Pomorskiego i reformacji dla Słowińców powstały pierwsze tłumaczenia tekstów religijnych na język kaszubski. Osieroceni przez wygasłą dynastię Gryfitów w czasach pruskich byli poddawani systemowej germanizacji, która doprowadziła do ostatecznej utraty języka w XX wieku.
Powojenne próby polonizacji, wyrachowana polityka władz PRL i przemoc ze strony części polskich osadników doprowadziły do ostatecznego rozbicia społeczności słowińskiej i wyjazdu większości Słowińców do Niemiec
Podczas spotkania wokół historii Słowińców, kierownik Muzeum Wsi Słowińskiej Violetta Tkacz-Laskowska przybliży losy tej społeczności oraz to, co w sferze materialnej, kulturowej i duchowej po niej pozostało.
Bio:
Violetta Tkacz-Laskowska – Magister etnologii (Uniwersytet Jagielloński), Podyplomowe Studia Muzealnicze (Uniwersytet Warszawski), od 1995 roku pracuje w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, oddziale Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, którego jest kierowniczką. Zainteresowania zawodowe to kultura i historia Słowińców, kultura wsi pomorskiej XIX i XX wieku, okres międzywojnia ze specjalnym uwzględnieniem ruchów artystycznych i ludoznawczych w tym czasie. Zainteresowania pozazawodowe to fotografia, historia Polski, literatura, zwiedzanie zabytków i wycieczki krajoznawcze.
Autorka m. in. wystaw stałych „Historia i kultura Słowińców”, „Wnętrze szałasu rybackiego z lat 30 XX wieku”, „Wokół kuchennego pieca. Kuchnia pomorska od końca XVIII do początku XX wieku”, „Galeria Pomorskiego Malarstwa Plenerowego”. Autorka katalogów wystaw, folderów i przewodników po wystawach Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach a także tekstów naukowych wygłaszanych na konferencjach naukowych i publikowanych w wydawnictwach pokonferencyjnych.
Jak brzmią Kaszuby? Wykład Huberta Połoniewicza oraz koncert Akademii Głosów Tradycji
18.10, 17:00 / Muzeum Miasta Gdyni
BEZPŁATNE WEJŚCIÓWKI: https://muzeumgdynia.pl/wydarzenie/kaszubskie-mateczniki-jak-brzmia-kaszuby-wyklad-huberta-poloniewicza-oraz-koncert-akademii-glosow-tradycji/
Jaka jest rola muzyki na Kaszubach? Czy kojarzone współcześnie z rozrywką tradycyjne melodie z regionu mają korzenie w obrzędowości? Wreszcie, jakie sekrety skrywają instrumenty z Kaszub? Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o dźwiękach z Pomorza (ale nie wiecie od jakich pytań zacząć) przekaże Wam muzyk, lutnik oraz regionalista Hubert Połoniewicz.
Po wykładzie wystąpi Akademia Głosów Tradycji
Akademia Głosów Tradycji to grupa kobiet śpiewających wiejskie pieśni a cappella w gwarach charakterystycznych dla różnych regionów Polski. Ich repertuar odzwierciedla historię naszych przodków, którzy przybyli z różnych stron kraju do Trójmiasta. Śpiew to dla nas grupy coś więcej niż muzyka – to organiczne, wspólnotowe doświadczenie, które łączy odbiorców z korzeniami i buduje przestrzeń pełną emocji i autentyczności. Laureatki Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Gdyni „Galion Gdyński”
Bio:
Hubert Połoniewicz – Absolwent Wydziału Sztuk Pięknych, kierunek grafika, na UMK w Toruniu w pracowni rysunku prof. Bogdana Chmielewskiego. Muzycznie przez wiele lat związany z warszawską i trójmiejską sceną folkową. Lutnik z ponad piętnastoletnim doświadczeniem w budowie dawnych i tradycyjnych instrumentów – zajmuję się budową i naprawą instrumentów muzycznych takich jak suka mielecka, rebab turecki, skrzypce norweskie, lira kreteńska. Szczególnie specjalizuje się w rekonstrukcji polskich fideli kolanowych (suka biłgorajska, chordofon płocki). Rekonstruktor gęśli gdańskich na podstawie artefaktu z XIII w. Od blisko dekady mieszka w Gdańsku, gdzie aktywnie zajmuję się rekonstrukcją i popularyzacją kaszubskiej oraz pomorskiej muzyki tradycyjnej oraz gra m.in. w zespole Drëszë.
19.10, 17:00 / Muzeum Miasta Gdyni
BEZPŁATNE WEJŚCIÓWKI: https://muzeumgdynia.pl/wydarzenie/kaszubskie-mateczniki-osnowa-tradycji-watek-wspolczesnosci-o-dziedzictwie-tkackim-na-pomorzu-wyklad-magdaleny-lesieckiej-oraz-koncert-piotra-brzoskowskiego/
Zróżnicowana struktura społeczna Pomorza ukształtowana przez zawiłe losy historyczne tych ziem ma swoje odbicie w niezwykle barwnych i pełnych regionalnych odcieni zbiorach ludowych tkanin. Odnajdujemy je zarówno w kolekcjach etnograficznych pomorskich muzeów jak i wśród licznych rodzinnych pamiątek, które do dziś spoczywają w zakamarkach naszych domów.
Jak, kiedy powstały? Kto je wytworzył? O zawiłościach technicznych, procesie twórczym, lokalnych surowcach, o wzornictwie, o niezwykłej symbolice przędzenia i tkania, o zwyczajach związanych z tym rzemiosłem, o jego pomorskiej historii i współczesnych wątkach wplatanych w działania edukacyjne, wystawiennicze i artystyczne.
Przyjrzyjmy się strukturze splotów tradycji i współczesności.
Po wykładzie wystąpi w solowym recitalu „Bandoneon Solo” muzyk Piotr Brzoskowski, prezentując historie oraz dźwięki związanego z Pomorzem instrument z grupy idiofonów dętych klawiszowych
Bio:
Magdalena Lesiecka – etnolożka, śpiewaczka pieśni tradycyjnych, muzealniczka, edukatorka, animatorka kultury, propagatorka sztuki ludowej i rękodzieła, twórczyni i instruktorka w zakresie przędzalnictwa ręcznego oraz tkactwa. Od wielu lat związana zawodowo z Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Współpracuje z uniwersytetami ludowymi nauczając zgodnie z filozofią edukacyjną zakorzenioną w idei Grundtviga. Autorka licznych wystaw etnograficznych, programów artystyczno-edukacyjnych, wydarzeń kulturalnych dla dzieci i dorosłych. Współtwórczyni formacji muzycznych odtwarzających muzykę Pomorza: Niwa Modrego Lnu, trio Buka/Hanowska/Lesiecka,
Akademia Głosów Tradycji, Zielnik Lesiecka/Hanowska, oraz solowych eksperymentów wokalnych. Miłośniczka życia na wsi, blisko przyrody. W wolnym czasie nurkuje w lesie, we własnym ogrodzie, zbiera zioła, pływa kajakiem, jeździ na rowerze, wędruję ze swoimi owcami – Włóczką i Nitką, splata osnowę i różnorodne wątki własnej filozofii życia.
